49
Individuallik - muayyan shaxsning noyob shaxsiy xususiyatlarining birligi.
Bundan tashqari, uning psixofizyologik tuzilishining o'ziga xosligi( temperament
turi, jismoniy ma'lumotlar, aqliy xususiyatlar), aql, dunyoqarash; oilaviy, ishlab
chiqarish va ijtimoiy funktsiyalarning
kombinatsiyasi, hayot tajribasining o'ziga
xosligi. Individuallik – bu insonning ajralmas va muhim belgisidir. Shaxs
muammosi ijtimoiy soxa olimlari e'tiboriga havola qilingan va o’rganilgan.
Shunday qilib, psixologlar ko'plab shaxsiy nazariyalarini yaratdilar
41
.
Amerikalik psixolog Djon Watson shartli refleks kontseptsiyasini o'rganish
nazariyasiga tatbiq etib, insonning barcha xatti-harakatlarini ikki shart
bilan
ifodalash mumkinligini ta'kidladi – turtki (stimul) va reaktsiya. Stimul-tashqi
muhitdagi o'zgarish va reaktsiya - bu organizmning stimulga bo'lgan javobidir.
B.F.Skinner shartli reflekslarning klassik nazariyasini sezilarli darajada
kengaytirib, ularning xilma-xilligidan o'z-o'zidan ishlab chiqarilgan "operatsion"
reaktsiyalarni (masalan, dunyoni o'zlashtirganda bola emaklashni boshlashi)
ta'kidlab o'tdi. Ushbu reaktsiyalar jazoiash yoki qo’llab-quvvatlash bilan
kuchaytirilishi yoki zaiflashishi mumkin.
Boshqaruv jarayoni menejment psixologiyasida quyidagi fikrlarni
ta'kidlaydigan menejer faoliyatida amalga oshiriladi: boshqaruv quyi tizimining
holati va o'zgarishlarini tashxislash, prognozlash; boshqariladigan obyektning
holatini
muayyan
yo'nalishda
o'zgartirishga
qaratilgan
subordinatorlar
faoliyatining
dasturini shakllantirish; qarorni amalga oshirishni tashkil etish.
Rahbarrning shaxsida ya’ni boshqaruv psixologiyasi uning boshqaruv ehtiyojlari
va qobiliyatlarini, shuningdek, super-topshiriq, muammoli tarkib,
boshqaruv
rejalari va shaxsning ichki boshqaruv tamoyillari va qoidalarini o'z ichiga olgan
shaxsiy boshqaruv tushunchasini ajratib turadi. Boshqaruv psixologiyasi
tomonidan o'rganilgan boshqaruv quyi tizimi odatda ierarxik jihatdan bir-biriga
bog'liq bo'lgan katta guruh rahbarlarining birgalikdagi faoliyati bilan ifodalanadi.
Boshqaruv psixologiyasi sohasidagi ishlanmalarni amalga oshirish
diagnostika vositalarini yaratish, rahbarlarni tayyorlashning
faol usullarini ishlab
chiqish, boshqaruv bo'yicha maslahat berish, xususan, kasbiy rivojlanish
masalalari, rahbarlik lavozimlariga nomzodlik uchun zaxira yaratish va h. k.
shaklida amalga oshiriladi.
41
Ботавина Р.Н. Этика деловых отношений: Учебное пособие. - М.: Финансы и статистика, 2006.
С. 124.
50
Boshqaruv amaliyotida psixologik ta'sir quyidagilarga bo'linadi:
