D. I. Mukumova, R. X. Fayzullaev, A. A. Jumanov, S. B. Yarova Boshqaruv psixologiyasi

103 
qaramog'idagilarga qarorlar qabul qilish uchun vakolatlarni etarli darajada 
topshiradigan rahbarlarning faoliyati eng samarali hisoblanadi. 
Qaror qabul qilish vakolatlarini topshirishning o'ziga xos xususiyatlari 
tashkilotda markazsizlashtirish darajasining bevosita ko'rsatkichlari hisoblanadi. 
Shu bilan birga, ma'lum bir rahbardan delegatsiya jarayonining xususiyatlarini 
baholash uchun bir xil mezonlardan foydalanish mumkin. Ular quyidagi 
ko'rsatkichlarni o'z ichiga olishi mumkin: 

past darajadagi boshqaruv yoki quyi ijrochilar tomonidan qabul qilingan 
qarorlar soni; 

vakil qilingan qarorlarning ahamiyati darajasi; 

boshqaruv darajasining pastligi yoki bevosita subordinatorlar tomonidan hal 
qilinadigan vazifalar soni; 

vakolatli qarorlar ustidan olib borilayotgan nazorat darajasi. 
Delegatsiyaning maksimal darajasi 
nazoratning etishmasligini nazarda tutadi. 
Yuqori rahbarni qabul qilingan qaror haqida xabardor qilish zarur bo'lganda 
nazorat qilish biroz qiyinlashadi. Maksimal nazorat qarorlarni qabul qilishni o'z 
ichiga oladi. 
Shu bilan birga, S. Youngning qarorni shakllantirish bo'yicha faoliyat tarkibi 
haqidagi fikrlaridan kelib chiqib, vakolatlarni topshirish jarayonini tavsiflovchi 
yana bir ko'rsatkich joriy etilishi mumkin. Shunday qilib, har qanday echimlarni 
ishlab chiqishga jalb qilingan ijrochi ushbu jarayonning muayyan bosqichida, shu 
jumladan, turli xil huquq va muayyan miqdordagi ishtirok etish huquqiga ega 
bo'lishi mumkin: 

tashkilotning maqsadlarini aniqlash; 

ushbu maqsadlarga erishish jarayonida muammolarni aniqlash; 

muammolarni o'rganish va tashxis qo'yish; 

muammoni hal topish; 

barcha muqobillarni baholash va ulardan eng yaxshisini tanlash; 

tashkilotda qarorlarni qabul qilish; 

qarorni tasdiqlash; 

qaror qabul qilish uchun tayyorgarlik; 

yechimni qo'llashni boshqarish; 

qaror samaradorligini tekshirish. 
Ushbu jarayonlarda ishtirok etishga qarab, muayyan shaxsning qaror qabul 
qilish jarayoniga jalb qilish darajasini aniqlash mumkin. Bu ko'rsatkich nazorat 

104 
bilan birga vakolatlarning delegatsiyasining to'liqligini aks ettiradi. Birinchi uchta 
parametr integral indikator bilan birlashtirilishi mumkin: “vakolatlarni topshirish 
hajmi”. 
Savol: vakolatlar delegatsiyasining hajmi va to'liqligiga obyektv cheklovlar 
mavjudmi yoki har ikkisi ham muayyan rahbarning faoliyat uslubi bilan 
belgilanadi? 
Vakolatlarni topshirish hajmi faoliyatning me'yoriy asoslari, shuningdek, 
muayyan mutaxassisning faoliyatini boshqalar bilan muvofiqlashtirishning o'ziga 
xos xususiyatlari bilan cheklangan. 

Download 3,19 Mb.