qiladi. Zero, fuqarolarning huquq va erkinliklarini kaf
olatlash koʻpincha davlatning
olib borayotgan ijtimoiy siyosatiga bogʻliq boʻladi. Masalan, Konstitutsiyamizning
45-
moddasiga koʻra, “Voyaga yetmaganlar, mehnatga layoqatsizlar va yolgʻiz
keksalarning huquqlari davlat himoyasidadir” deb belgilab qoʻyilgan. Darhaqiqat,
bozor iqtisodiyotiga oʻtish jarayonida aholini ijtimoiy
himoya qilish davlat
siyosatining ustuvor yoʻnalishiga aylanishi lozim.
Bundan tashqari, mamlakatimizda inson huquqlarini taʼminlash borasidagi chora-
tadbirlar inson huquqlarining umumeʼtirof etilgan gʻoyalari va qadriyatlariga,
shuningdek, xalqaro majburiyatlarga sodiqlik, amalga oshirilayotgan barcha
siyosiy va ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarning bosqichma-bosqich xarakterda ekanligi;
demokratiya va ijtimoiy adolat gʻoyalariga sadoqatimizni namoyon etish orqali,
xalq hokimiyatchiligini
mustahkamlash; xalq vakilligi institutlarini rivojlantirish;
demokratik huquqiy davlat va kuchli fuqarolik jamiyati shakllanishiga
asoslanganlik; insonparvar demokratik huquqiy davlatni barpo etish yoʻlida
hamma narsa inson uchun, inson baxt-saodati uchun yaratilganligi kabi va
boshqa bir qator demokratik tamoyillar asosida amalga oshirilmoqda.
Koʻrsatib oʻtish joizki, konstitutsiyaviy-huquqiy kafolatlar mazmunan quyidagilarni
oʻz ichiga oladi:
– fuqarolarning huquq va erkinliklarini buzish mumkin boʻlgan harakatlarni
taqiqlash hamda chegaralashning yuridik meyorlarini mustahkamlash;
– fuqarolarning oʻz huquq va erkinliklarini hech qanday toʻsiqsiz amalga
oshirishlarida davlat organlari hamda mansabdor shaxslar
ning masʼulligi;
– tajovuz etishdan himoyalanishni taʼminlovchi maxsus meyorlar (shikoyat,
sudga murojaat qilish huquqlari) mavjudligi;
– huquqlarni buzganlik uchun yuridik javobgarlikning belgilanganligi;
– davlat va fuqarolarning huquqlarini amalga oshirishni mustahkamlashda
jamoat tashkilotlari hamda mansabdor shaxslarning faoliyati.
Konstitutsiyaviy kafolatlarga bevosita mamlakat Konstitutsiyasining oʻzida
mustahkamlangan kafolatlar kiradi. Inson va fuqarolarning huquqlari kafolatlari
ichida fuqarolarni
ng teng huquqliligi tamoyili alohida oʻrin tutadi.
Konstitutsiyamizning 18-
moddasiga muvofiq, “Oʻzbekiston Respublikasida
barcha fuqarolar bir xil huquq va erkinliklarga ega boʻlib, jinsi, irqi, millati, tili, dini,
ijtimoiy kelib chiqishi, eʼtiqodi, shaxsi va ijtimoiy mavqeidan qatʼi nazar,
qonun
oldida tengdirlar”.
Fuqarolarning konstitutsiyaviy huquqlaridan yana biri fuqarolarning murojaat
qilish
huquqi
siyosiy
huquqlarning
ajralmas
qismi
hisoblanadi.
Konstitutsiyamizning 35-
moddasida “Har bir shaxs bevosita oʻzi va boshqalar
bilan birgalikda vakolatli davlat organlariga, muassasalariga yoki xalq vakillariga
ariza, taklif va shikoyatlar bilan murojaat qilish huquqiga ega” ekanligi koʻrsatib
oʻtilgan. Ushbu moddada belgilangan norma fuqarolarning siyosiy huquqlaridan
biri hisoblanib, ularning davlat organlariga, muassasalariga
yoki xalq vakillariga
murojaat qilish huquqlarini belgilaydi.
Xulosa sifatida taʼkidlash joizki, inson huquqlari rivojlanishi uzluksiz davom
etuvchi va takomillashib boruvchi jarayon
hisoblanadi. Shunga koʻra, inson
huquqlariga oid norma va qoidalarni har bir shaxs qalbi va ongiga singdirishi, oʻz
fuqarolik pozitsiyasiga ega boʻlishi va oʻz navbatida, milliy oʻzlikni anglashga
hamda huquqiy demokratik davlat va kuchli fuqarolik jamiyati shakllantirilishiga
oʻz hissasini qoʻshmogʻi lozim.