M isol: Anri F ayoln in g m enejm ent ta m o y illa ri1 1. M ehnat taq sim oti. Ixtisoslashtirish, odatdagidek, tabiiy-
dir. M e h n a t taqsim otining maqsadi shu tirishishda ishni k o ‘p hajmda
va sifatliroq bajarishdir. B un g a e ’tibor va kuchlar yo'naltirilgan
m aqsadlar soni qisqarishi hisobiga erishiladi.
2. V akolat va javobgarlik. Vakolat bu buyruq berish huqu-
qi, javobgarlik esa uning qaram a-qarshisining tuzuvchisidir. Qayerda
vakolat berilsa, u yerda javobgarlik paydo boiadi.
3. Intizom . Intizom firma va uning ishchilari o‘rtasida erishil-
gan bitim larga b o 'y su n ish va h u rm a tn i k o'zda tutadi. Intizom iy
rasmiyatchilikni keltirib chiqaradigan firma va ishchilarni bog'lovchi
bu bitimlarni o'rnatish industriya rahbarlarining en g m uhim vazi-
falaridan biri bo'lib qolishi kerak. Intizom adolatli q o ‘llaniladigan
sanksiyalarni ham ko'zda tutadi.
4. Y akk ab osh ch ilik. Ishchi buyruqlarni faqat bevosita bir
boshliqdan olishi kerak.
5. Y o'n alish n in g b irligi. Bir m aqsad doirasida amalda b o ig a n
har bir guruh yagona reja bilan birlashgan bo'lishi va bir rahbarga
ega bo'lishi kerak.
6. S h a xsiy m an faa tlarn in g u m u m iylarga bo‘ysu n ish i. Bir ishchining yoki ishchilar guruhining manfaatlari katta masshtab-
dagi kom paniya yoki ta sh k ilo tn in g m anfaatlaridan u stu n kelishi
m um kin emas.
7. X odim larni m ukofotlash. Ishchilarning vafodorligini va
madadini t a ’minlash uchun ular o'z xizmati uchun adolatli ish haqi
olishlari kerak.
8. M ark azlash tirish . M e h n a t taqsim oti kabi m arkazlashti-
rish ham, odatdagidek, tabiiydir. Biroq, m ark a zlash tiris h n in g te-
gishli darajasi aniq sharoitga bog'liq holda o'zgaradi. Shuning uchun
markazlashtirish va markazlashtirilmaslik o'rtasida to'g'ri mutanosiblik
Щ еп п Fayol. G en eral and In dustrial M a n a g e m e n t (London: P itm an , 1949), pp.
2 0 -4 1 .
32
b o ‘lishi to 'g 'risid a savol tug'iladi. Bu e n g yaxshi joiz natijalarni
t a ’m inlaydigan meyorlarni aniqlash m uammosidir.
