7-BOB. YORMA SANOATIDA FOYDALANILADIGAN
YORMABOP DONLAR, ULARNING TEXNOLOGIK
SIFATLARI
Yorma sanoatida foydalaniladigan xomashyolar
Yorma sanoatida yorma mahsulotlari
ishlab chiqarish uchun
xomashyo
sifatida boshoqli ekinlar, grechixa va dukkakli donlardan
foydalaniladi.
Boshoqli ekinlardan bug‘doy, arpa, suli, tariq va sholi, grechixa,
dukkakli donlardan esa no‘xatdan yorma olinadi.
Grechixa doii (68-rasm). Grechixa
donining shakli uch qirrali
tekis o ‘tkir qovurg‘ali m ag‘zi hamda meva po‘sti to ‘q
qora rangda
bo‘Iib, urug‘ qobig‘i (3-5 %), aleyron qatlam (57—65 %), endosperm
va murtakdan (10-20 %) tashkil topgan. M ag‘zining rangi kul rang
yoki ko‘kimtir tuslidir.
68-rasm. Grechixa donining ко
‘ndalang kesimi:
a
-
gul p o ‘sti;
b — m ag ‘zi; 1 — endosperm; 2
—
murtak.
181
Yorma uchun ishlatiladigan grechixa doni m ag‘zining miqdoriga
ko ‘ra uchta sinfga ajratiladi:
I s in f - mag‘izning toza miqdori 77 % kam bo‘lmasligi;
II s in f - m ag‘izning toza miqdori 74 % kam bo‘lmasligi;
III sinf - m ag‘izning toza miqdori 71 % kam bo‘lmasligi kerak;
Grechixa donining asosiy chiqindisi tatar grechixasi bo‘lib
(uchqirrali uzunchoq don),undan tashqari
qizil rangli etilmagan
grechixa, yovvoyi turp urug'i va dala (yovvoyi) no‘xotlaridan iborat.
Grechixa doni yirikligi bo ‘yicha uchta kategoriyaga bo‘linadi:
3,0 x 20 mm o ‘lchamli uzunchoq elakning ustida qolgan 80 %
dan kam bo‘lmagan yirik grechixa doni; o ‘sha elakdan 60 % dan kam
bo‘lmagan o ‘rtacha yirikligi grechixa doni; o ‘sha elakdan o ‘tgan 60
%dan kam boMmagan mayda grechixa doni.
