23
6. Apoptoz va nekroz nima?
7. Fermentatsiya samaradorligini ohirishning qanday usullari bor?
8. Mikroorganizmlar o'sishi va nobud bo'lishi nechta fazani o'z ichiga oladi?
9. Kul'tural suyuqlikdan mahsulot qanday ajratiladi?
10. Biotehnologiya sanoatida ajratilgan mahsulot qanday mashinalarda qadoqlanadi?
Ma’ruza rejasi
1.
Rekombinant DNK texnologiyasi
2.
Rekombinant DNK olish
usullari
3.
Genlarni klonlash
TAYANCH SO”ZLAR:
Gen, ekspressiyasi, r DNK, Plazmidalar, bioyehnologiya, Nuklein
kisloyalar, Genom, Ribosoma, Bakteriofaglar,Gen muhandisligi, r DNK , Transgen hayvonlar.
Sun’iy sharoitda rekombinant DNK olish va genlarni klonlash ilk bor 1972 yilda AQSH
olimlari
Boyer
va
Koen
tomonidan amalga oshirilgan.
Bu olimlar
E.coli
bakteriyasining
xromosoma DNK siga va shu bakteriya plazmidasiga alohida idishlarda
EcoRI
restriktaza fermenti
bilan ishlov berganlar. Plazmida tarkibida faqat 1 dona
EcoRI
restriktaza fermenti tanib
kesadigan maxsus nukleotidlar ketma-ketligi bo‘lganligi sababli
ferment plazmidaning
xalqasimon DNK qo‘sh zanjirini faqat bir joydan kesib, plazmidani «yopishqoq«
uchli ochiq
holatga o‘tkazadi. Xromosoma DNK molekulasida
EcoRI
restriktaza
fermenti taniy oladigan
maxsus nukleotidlar ketma-ketligi qancha bo‘lsa, bu molekula shuncha bo‘lakka bo‘linadi.
Turli xil o‘lchamga ega bo‘lgan DNK molekulasi elektroforez uslubi yordamida ajratib
olinadi. Ajratib olingan «yopishqoq» uchli xromosoma DNK si bo‘lagi
ochiq holatdagi
“yopishqoq” uchli plazmida DNK si bilan aralashtirilib ligaza fermenti yordamida tikiladi
(ulanadi). Natijada plazmida tarkibiga xromosoma DNK bo‘lagi kiritiladi.
Shu boisdan rekombinant DNK ga quyidagicha tarif berish mumkin:
har qanday tirik organizm
irsiy molekulasining istalgan bo‘lagini vektor molekulalariga birikishdan hosil bo‘lgan sun’iy
DNK - rekombinant DNK deyiladi.
