|
Geoaxborot tizimining ilmiy asoslariGeoaxborot tizimining ilmiy asoslari
211
Yuqoridagi ET lardan tashqari, konsultativ ET lar sinfi ham mavjud. Bu
tizimlar qaror qabul qilish jarayonini yaxshilash, geoinformatsion bilimlarni
qonun-qoidalar asosida shakllantirish va ma’lumotlardagi mavhumliklarni
bartaraf qilish boʻyicha koʻrsatmalar beradi.
Ekspert tizimdan samarali foydalanish uchun bu tizimni barcha holat va
jarayonlar uchun ishlatib boʻlmaydi. Buning sabablariga toʻxtaladigan boʻlsak,
ular uch turga boʻlinadi, ya’ni ET ni yaratayotgan paytda quyidagi uch
muammoga duch kelish mumkin:
dastur xotirasiga toʻliq axborot kiritishni ta’minlash;
tizimning toʻla va sifatli ishlashi uchun yetarli boʻlgan baholash ishlarining
kamligi;
hal qilinayotgan va tahlil qilinayotgan natijalarning ehtimollik xarakteridan
kelib chiqib notoʻgʻri boʻlib qolishi.
7.6.
Uch oʻlchamli geoaxborot tizimi modellari
Bizning hayotimiz uch oʻlchamli koʻrinishda kechsa-da, ba’zi GAT dastur
ishlab chiqaruvchilari mahsuloti ikki oʻlchamli karta yaratish bilan
cheklanmoqda, biroq uch oʻlchamli modellar dasturlari ham yaratilmoqda. Dastur
yaratuvchilar hozirda uch oʻlchamli GAT turkumida uch oʻlchamli model
yaratuvchi maxsus dasturni taklif qilishmoqda, lekin ular yaratayotgan modellar
asosan geometrik tasvirlashga qaratilgan. Topologiya va mavzuning atribut
ma’lumotlarda aks ettirilishi geoma’lumot modellashtirishda muhim sanaladi,
ammo bu juda koʻp mehnat talab qiladi. Bundan tashqari, uch oʻlchamli GAT
toʻliq ishlatilishi uchun taxminiy operatsiyalar ham kiritilishi lozim.
Ikki oʻlchamli GATda joyning muhim xususiyatlari grid kataloglar yoki
chegaralari ichiga tasvirlansa, uch oʻlchamli GATda hajmiy birliklar bilan
ishlaydi. Masalan, agar bizga berilgan kubni ikki oʻlchamli koʻrinishda
koʻrmoqchi boʻlsak, unda uning faqatgina bir tarafini koʻrish yetarli boʻladi, agar
uch oʻlchamli GAT orqali koʻrmoqchi boʻlsak, unda kubning barcha ma’lumotlari
uni toʻliq tasvirlash uchun zarur boʻladi. Ikki oʻlchamni tasvirlashdan hozirda
amaliyot va nazariy usullarni qoʻllashda keng foydalaniladi. Uch oʻlchamli GAT
|
| |
