|
Geoaxborot tizimining ilmiy asoslariGeoaxborot tizimining ilmiy asoslari
163
chiziqlarning davomiyligini notoʻgʻri bajarib qoʻyishi ham mumkin. Chiziqning
chiqib ketishi yoki bogʻlanmay qolishi, poligonlarning toʻliq boʻlmasligi yoki
ortiqcha keraksiz poligonlarning hosil boʻlishi shular jumlasidandir.
Koʻpgina geoaxborot tizimlarida qoʻpol va koʻrinarli xatoliklarni bartaraf
qiluvchi maxsus dasturlar mavjud. Bunday dasturlar yordamidagi ishlar
raqamlashtirishdan soʻng darhol amalga oshirilishi kerak, chunki asl nusxa bilan
solishtirish osonroq kechadi. Maxsus dasturda ishlayotganda insonning mantiqiy
jihatdan fikrlashi va mutaxassis sifatida yondashuvi muhim rol oʻynaydi, chunki
ba’zi buyruqlar kartadagi ayrim chiziqlarga toʻgʻri kelsa, ayrim chiziqlarning
kerakli joylarini yoʻqotib yuborishi ham mumkin.
5.8.
Kartografik ma’lumotlarni generalizatsiyalash
GATda turli xil geografik ma’lumotlar boʻlishi turli toifadagi
foydalanuvchilar boʻlishiga olib keldi. Bu foydalanuvchilar foydalanish
maqsadiga koʻra ma’lumotlarni turli xil koʻrinish, format va umumlashgan yoki
yanada batafsilroq tarzda olishni istashadi. Generalizatsiya tushunchasi mana shu
maqsadlarni amalga oshirish uchun paydo boʻlgan. Bu soʻzni oʻzbekchaga tarjima
qiladigan boʻlsak,
umumlashtirish
degan ma’no kelib chiqadi. Foydalanuvchilar
maqsadlariga misol keltiradigan boʻlsak, masalan, sayyohlar odatda kartada
tarixiy joylar, aniq manzillar, turli xizmat koʻrsatish joylari kabi belgilarni
izlashadi. Ular uchun batafsil ma’lumot yoki yoʻlning aniq koʻrinishi, bino va
inshootning aniq arxitekturasi mutlaqo qiziq emas. Shuning uchun GATda
raqamli kartalar ustidan generalizatsiya operatsiyasi amalga oshiriladi va bunda
talab qilinayotgan ma’lumot foydalanuvchi hamda uning talabi hisobga olinib
bajariladi. Yanada soddaroq tushuntiradigan boʻlsak, masalan, biror-bir manzilga
olib boruvchi yoʻl toʻgʻri boʻlmasdan, har xil burilishlar va egri chiziq
koʻrinishida boʻlishi mumkin. Lekin haydovchilarni kartada bu yoʻlning batafsil
shakli emas, balki qaysi yoʻl eng qisqaligi va yetkazib borish imkoniyati
qiziqtiradi. Shunday paytlarda bunday egri chiziqlar toʻgʻri chiziqlar shakliga
keltirilib soddalashtiriladi. Bu soddalashtirish foydalanuvchi uchun muhim
ahamiyatga ega boʻlmaydi (5.19-rasm). Sizda: “Demak, raqamli kartada barcha
|
| |
