Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
160
2.
Raqamlovchi planshetda toʻgʻri burchakli koordinata sistemasi qoʻllanilgani
hamda karta va raqamlovchi qurilma haqiqiy koordinata sistemasida olinishi
uchun roʻyxatga olinishi kerak. Bu kartadagi eng yaxshi koʻringan 4–5 ta
nazorat nuqtalarini raqamlashtirish (referens nuqta ham deyiladi)
va keyin
ularning haqiqiy qiymatlarini kiritish orqali amalga oshiriladi. Bundan soʻng
raqamlovchi qurilmadagi maxsus nazorat dasturi transformatsiya (bir
koordinata sistemasidan ikkinchi koordinata sistemasiga oʻzgartirish)ni
hisoblab, qolgan ma’lumotlarga avtomatik tarzda koordinatani beradi.
Qisqacha qilib aytadigan boʻlsak, kartadagi tayanch nuqtalarning raqamlovchi
qurilmada hosil qilingan koordinata sistemasi yordamida ishlash kerak.
3.
Ma’lumot olish (vektor ma’lumot)dan oldin kartani diqqat bilan oʻrganib,
qaysi belgilar qaysi darajada generalizatsiya qilinishi va qonun-qoidalarini
koʻrib chiqish, ya’ni raqamlashtirish boshlanishidan oldin shu kartani
vektorlashga boʻlgan talab va qoidalarni oʻrganib chiqish zarur.
4.
Ma’lumot olish vektor obyektlar shaklini olish jarayonidir.
Vektor chiziq
hosil qilish uchun oldin kursordagi 2 tugmasi bosiladi, 1 tugmasi esa
oraliqdagi uchraydigan burilishlarni hisobga oladi.
Boshlangan chiziqni
tugatish uchun yana 2 tugmasi bosiladi (5.17,b-rasm).
5.
Barcha obyektlar raqamli koʻrinishga keltirilgandan soʻng xatoliklar bor yoki
yoʻqligini yana bir bor tekshirib olish kerak. Tekshirishning eng oson yoʻli bu
geometrik xatoliklarni aniqlovchi maxsus dasturdan foydalanish va hosil
qilingan natijani kartaning asl nusxasi ustiga yopib tekshirishdir.
Kartalarni skanerlashdan koʻzlangan maqsad bu vektorlash ishini
boshlashdir, ya’ni rastr turdagi ma’lumotlarni vektor formatdagi ma’lumotlarga
aylantirish jarayonidir. Rastr qatlamdan vektor ma’lumotlarni hosil qiishning eng
oddiy yoʻli bu vektor obyektlarni qoʻl yordamida
kompyuter monitoridan
sichqoncha yoki maxsus kursorlar yordamida raqamlashtirishdir. Kartalar vertikal
ravishda turgani va hech qanaqa qayrilmasdan koʻringani uchun bu ustidan chizib
raqamlashtirish (
heads-up digitizing
) usuli deyiladi. Bu usul kartadagi tanlanib
