Geotasvirlash qoidalari va raqamli karta ishlab chiqarish asoslari

Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
139 
barcha koʻchalarni kengligiga qarab tasniflashimiz va mavzuli karta hosil 
qilishimiz mumkin. Bunda turli tasniflar turli ranglar, tuslar, matnlar orqali 
tasvirlanadi. Tasniflash quyidagicha bajarilishi mumkin: 
Generalizatsiya
(umumlashtirish) – karta xususiyatlari (belgilari)ni maxsus 
tasniflarga koʻra tasvirlashdir. Generalizatsiya natijasida tafsilotlar masshtabi 
kamayadi, chunki bunda mayda tafsilotlar umumlashtirishga qaratiladi. 
Darajalash (ranking)
– 
karta xususiyatlarini atribut yoki jadval ma’lumotlarini 
baholash 
orqali 
tasvirlash. 
Belgilash
– 
belgilangan 
xususiyatlarni 
yorqinlashtirishdir.
5.1-rasm.
Yoʻl kengligi asosida tasniflash (
Manba: Bxatta, 2008) 
Ushbu rasmda yuqorida ta’kidlab oʻtilgan uch tasniflash usuliga misollar 
keltirilgan. 
 
5.2-rasm.
Bir ma’lumotga qoʻllanilgan turli xil tasniflash 
(Manba: Bxatta, 2008)

Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
140 
Qayta tasniflash – 
bu tasniflangan mavzuli kartalarni qayta tasniflash 
deganidir. Bu usul atribut yoki boshqa turdagi ma’lumot kiritilganda va 
foydalanuvchining soʻrovi koʻpayganda qoʻllaniladi (5.3-rasm). Qayta tasniflash 
ham yuqoridagi tasniflash kabi 3 usul orqali amalga oshiriladi va ular ham 
generalizatsiya, darajalash va qayta belgilash
lardan iborat
.
Bu 3 usul oldingi 
usullarni yana bir marta bajarishga qaratilgan. 
5.3-rasm.
Tuman kartasini qayta tasniflash orqali viloyat kartasini hosil qilish 
(Manba: Bxatta, 2008
) 
Tasniflash va qayta tasniflash orasidagi farq shundan iboratki, tasniflashda 
kartadagi xususiyatlar ularning tasnifiga qarab tasvirlansa, qayta tasniflashda esa 
yangi ma’lumot qatlami karta xususiyatlari tasnifiga asoslangan holda yaratiladi. 
Bunda yangi qatlamda bir xil sinfdagi maydonlar chegaralari birlashtiriladi (5.4-
rasm). Bizga berilgan asl kartaning tasniflash va qayta tasniflashdan keyingi 
koʻrinishiga nazar soladigan boʻlsak, u holda asl kartaning umumiylashib 
borishini kuzatishimiz mumkin bo’ladi (5.5- rasm).

Download 4,14 Mb.