Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
193
yaratish va uning amal qilishi uchun, shuningdek,
bir qator standartlar hamda
me’yoriy hujjatlar ishlab chiqilishi talab etiladi.
6.5.
Standartlashtirish va yagona me’yorlar tashkil etish
asoslari
Standart qabul qilingan oʻlchov, shakl yoki uslubdir va u biror-bir ishni
yoki mahsulotni bajarishdan, tavsiflashdan yoki yetkazib berishdan oldin ishlab
chiqiladi hamda qoʻllaniladi. Geoaxborot tizimidagi fazoviy ma’lumotlar va
tahliliy ishlar natijalari boʻlgan standartlar turli tashkilotlar
tomonidan almashib
turilganligi uchun muhim sanaladi. Ma’lumotlar standartlari bizga fazoviy
ma’lumotlarning tuzilganligi va uni ishlatishni tushuntirib beradi. Geoaxborot
tizimi mutaxassislari bir necha standartlarni qoʻllaydilar.
Ma’lumotlar standarti fazoviy ma’lumotlarni formatlash,
baholash,
hujjatlashtirish va foydalanuvchiga yetkazib berish uchun ishlatiladi. Oʻzaro
ma’lumot almashish (
Interoperability
) standarti fazoviy ma’lumotlarnining turli
xil dasturlar tarmoqlarida yoki tizimlarida xizmat koʻrsata olishi yoki oʻqiy
olinishini aniqlab beradi. Tahliliy standartlarda loyihani yoki modelni ishlab
chiqishda qoʻllanilgan eng maqbul uslublar koʻrsatib beriladi. Kasbiy standartlar
esa geoaxborot tizimidagi ta’lim, bilim yoki tajribalarni qoʻllash orqali
texnologiya rivojini aniqlab beradi.
Fazoviy ma’lumotlar standartlari fazoviy referenslangan ma’lumotni
tizimga
keltirish, tavsiflash va yetkazib berish uchun moʻljallangan uslublar
sifatida tushunilishi mumkin. Fazoviy ma’lumotlar standartlari 4 ta kategoriyaga
boʻlinadi va ular: 1) mediastandartlar, 2) format standartlar, 3)
aniqlik
standartlari, 4) hujjatlashtirish standartlaridir.
Standartlashtirishning asosiy maqsadlari quyidagilardan iborat:
mahsulotlar, jarayonlar, ishlar va xizmatlarning (bundan buyon matnda
„mahsulot” deb yuritiladi) aholining hayoti, sogʻligi
va mol-mulki, atrof-
muhit uchun xavfsizligi, resurslarni tejash masalalarida iste’molchilar va
davlat manfaatlarini himoya qilish;
