-MAVZU. MALAKALI VA IXTISOSLASHTIRILGAN TIBBIY

311 
sharoitlar, ilmiy nazariyalar yo’qligi tufayli boshlang’ich mutaxassis tibbiy yordami 
keng miqiyosda o’tkazilmadi. 
Ikkinchi jahon urushi yillarida yaradorlar va bemorlar mutaxasis tibbiy 
yordamini 10-12 mutaxasis shifokorlardan olishgan. 
Zamonaviy urushda ommaviy zararlovchi qurollar borligi tufayli mutaxasis 
yordamiga muhtojlar soni oshib ketadi, zararlanganlarga mutaxasis yordamini 
ko’rsatish va oxirigacha davolashning asosini oldindan shahardan chetga qishloq, 
tuman hududidagi davolash-profilaktik muassasalari va shahardan ko’chirilib 
keltirilgan davolash muassasalar tarkibida ixtisoslashgan kasalxonalarni tayyorlash, 
mahalliy halq xo’jaligi vositalaridan va aholidan foydalanish egallaydi. Fuqaro 
muhofazasi tibbiy xizmati kasalxonalarni yoyish va joylashtirishda o’rinlar hajmini 
bir necha marotaba ko’paytirish odatdagiga nisbatan ko’zda tutiladi. 
Fuqaro muhofazasi tibbiy xizmati kasalxonalari bir yoki bir necha xil 
ixtisoslashgan yordamga muhtoj zararlanganlarni qabul qilish, tibbiy yordam 
ko’rsatish va davolash uchun mo’ljallanadi. Ixtisoslashgan kasalxonalar faqat bitta 
shifokor mutaxasis (travmotolog, tyer apevt, psixonevrolog) tomonidan 
zararlanganlarga mutaxasislik yordamini ko’rsatish va oxirigacha davolash uchun 
mo’ljallanganligi tufayli bir ixtisosli (ko’p ixtisosli) nomini olgan. 
O’zining tarkibida bir nechta mutaxasislikka ega bo’lgan mutaxassis bo’limlari 
bor ixtisoslashgan kasalxonalar ko’p ixtisosli nomini olgan. 
Fuqaro muhofazasi tibbiy xizmati kasalxonalarini yaratishda uning ixtisosi 
davolash muassasasining ixtisos bazasiga yoki uning mutaxasislashgan bo’limlariga 
mos kelishi kerak. Sog’liqni saqlash muassasalarining davolash profilaktik bazasi 
fuqaro muhofazasi tibbiy xizmati uchun kerakligicha ixtisos bo’yicha tayyor 
shifokor va o’rinlarga ega bo’lishlari kerak. 
Shunday qilib, zararlanganlarga mutaxasis tibbiy yordami bir nechta davolash-
profilaktik muassasalar qo’shilishidagi kasalxona bazasida ko’rsatiladi, ular asosiy 
ko’chirish yo’lida, xavfsiz hududda (suv toshqini va boshqalar) joylashadi. 

312 
Respublika 
sog’liqni 
saqlash 
vazirligi, 
viloyat 
sog’liqni 
saqlash 
boshqarmasining asosiy vazifasi; 
- shahardan chetdagi kasalxona bazasida o’rinlar sonini rejalashtirishda bor 
bo’lgan davolash muassasalaridan unumli foydalanish, qo’yilgan vazifalarni 
bajarish va bemorlarni qabul kilish; 
- tibbiy saralash o’tkazish;
- malakali-mutaxasis yordamini ko’rsatish va bemorlarni oxirigacha davolash. 
(zararlangan - bu dushmanning zamonaviy quroli qo’llanilishi tufayli patologik 
holat paydo bo’lib tibbiy yordamga muhtoj shaxs, bemor -tibbiy yordamga muhtoj 
odam, ammo kasalligi qurol qo’llanilishi bilan bog’liq emas). 
Kasalxonalar bazasi dushman hujum xavfi bo’lganda respublika, viloyat 
fuqaro muhofazasi tibbiy xizmati tomonidan shahardan tashqarida tashqi l etiladigan 
kasalxonalar to’plami bo’lib, zararlanganlarga malakali va mutaxasis tibbiy 
yordami ko’rsatib oxirgi natijasigacha davolash uchun mo’ljallangan. Kasalxona 
bazasi zararlanganlarni davolash ko’chirish ta’minot sistemasining ikkinchi va 
oxirigi bosqichi hisoblanadi. Kasalxona bazasi tarkibiga bosh, ko’p ixtisosli va 
ixtisoslashgan kasalxonalar kiradi. Malakali va mutaxassis tibbiy yordamni 
kuchaytirish va tashqi l etish uchun viloyat fuqaro muhofazasi tibbiy xizmati 
tomonidan MTYOB va MTYOO ajratiladi. 
Kasalxona bazasi quvvatini, mutaxasislashgan o’rinlar sonini viloyat
(respublika)-tibbiyot xizmat boshlig’i o’rnatadi.
Kasalxona bazasini joylashtirish rejasining 2 varianti mavjud. 
1. Fuqaro muhofozasining rejalashtirilgan tadbirlari tinch sharoitda 
bajarilayotganida, shahardagi davolash-profilaktik muassasalar shahardan chetga 
ko’chiriladi va u yyer dagi davolash profilaktik muassasalar bilan kasalxona 
bazasini tuzishadi.

313 
2. Kutilmagan vazifalar sodir bo’lganda shahardagi davolash- profilaktik 
muassasalardan foydalanishga sharoit bo’lmasligi sababli kasalxona bazasi yolg’iz 
shahardan chetdagi davolash profilaktik muassasalar asosida tashqi l topadi. 
O’rnashgan kasalxonalardagi mutaxasislarning to’liq hajmda ishlashi uchun 
tashqi lotchi muassasaning bosh shifokori javobgardir. 
Fuqaro muhofazasi tibbiy xizmati tuzilmalarini, davolash muassasalarini o’z 
vaqtida yyetarlicha tibbiyot mollari bilan ta’minlash, sog’liqni saqlash
boshqarmalariga va viloyat respublika organlariga yuklatiladi. Kasalxona 
bazasida 20000 va undan ortiq o’rinlar bo’lishi mumkin. 
Tashqi liy tomondan kasalxona bazasi bir nechta davolash-ko’chirish 
yo’nalishlaridan (DKY) iborat. Kasalxona bazasida yadroviy o’choqdan 
zararlanganlar kelishi kutilganda jarroxlik o’rinlar ko’p bo’ladi. Agar zaharlovchi 
moddalar yoki baktyer iologik vositalar qo’llanilgan o’choqdan zararlanganlar 
kelganda aksincha tyer apevtik bemorlar uchun ko’p o’rin ajratiladi. Kasalxona 
bazasini joylashtirishda o’rinlar ixtisoslanishi rejaga asosan tinchlik davrda olib 
boriladi. 
Tumanda kasalxonalar soni shu hududdagi binolar va xodimlar sonini hisobga 
olgan holda tashqi l etiladi. Kasalxona bazasidagi davolash muassasalarida o’rinlar 
sonining taqsimlanishi sanitar yo’qotish tizimiga qarab olib boriladi. Qaysi 
o’choqdan zararlanganlar kelishi kutilganidan qat’iy nazar 20% gacha o’rin bolalar 
uchun ajratiladi va bularga tibbiy yordam birinchi navbatda ko’rsatiladi. 
Zararlangan aholining tibbiyot ta’minoti davolash ko’chirish yo’nalishida 
amalga oshiriladi. Davolash-ko’chirish yo’nalishi (DKY)-kasalxona bazasining bir 
qismi bo’lib bir yoki bir nechta tumanlarda joylashadi va zararlanganlarga malakali 
va mutaxassis tibbiy yordam ko’rsatish va davolash uchun mo’ljallangan. DKYda 
davolash muassasalari ustidan rahbarlikni bevosita shu tuman markaziy kasalxona 
bosh shifokori olib boradi.

314 
DKY 4-6 ming o’ringa moslashgan. Bosh markaziy tuman kasalxonasini 
viloyat fuqaro muhofazasi tibbiy xizmati boshlig’i belgilaydi. DKY da bitta bosh 
kasalxona, 1-2 ko’p ixtisosli kasalxona va bittadan ixtisoslashgan kasalxonalar 
bo’ladi. 
Kasalxona bazasidagi davolash-profilaktik muassasalar ustidan rahbarlikni 
Respublika Sog’liqni Saqlash vazirligi va viloyat sog’liqni saqlash boshqarmasi olib
boradi. Kasalxona bazasi ustidagi maxsus rahbarlikni kasalxona bazasining
boshqarmasi bajaradi. ( KBB ).
Kasalxona bazasi boshqarmasining rahbari bo’lib Sog’liqni Saqlash 
vazirligining va Viloyat Sog’liqni Saqlash boshqarmasining birinchi muovini 
hisoblanadi. KBB-asosini davolash-profilaktika sektorlardagi mutaxassislar tashqi l 
etishadi. 

Download 5,44 Mb.