183
RADIOFAOL IFLOSLANGAN ZONANING TAVSIFI
Radiofaol moddalar buluti yog'ini bilan ifloslangan zonalarda tibbiy tuzilmalar
faoliyati aytarli darajada murakkablashadi.
Bunday joylarda, sanitar drujinalari ish
tartibi shunday tuziladiki, odamlar ortiqcha miqdorda nurlanmasliklari kerak.
Tuzilmalarning ishlash vaqti va qay tarzda amalga oshirishni belgilash uchun
ifloslangan joylarda shaxsiy himoya vositalari (radiohimoya vositalari) qo'llaniladi.
Ifloslangan joylarda tuzilmalar harakat qilganida shaxsiy tarkibning ham nurlanib
qolmaslik chora-tadbirlari ko'riladi. Masalan, ekspozitsion dozasi eng kam bo'lgan
yo'nalishlar tanlab olinib, avtotransportlar (avtobuslar, yyengil mashinalar va boshqa
xildagi transportlar - vyer
tolyotlar va hatto samolyotlar, poyezdlar, kemalar, katyer
lar, qayiqlar, sollar va boshqalar), radiohimoya vositalari, respiratorlar,
havotozalagichlar (protivogazlar) va boshqa himoya vositalari keng ko'lamda
qo'llaniladi.Dastlabki shifokor tibbiy yordamini ko'rsatish guruhining faol tarkibini
joylashtirish uchun radiofaol moddalar bilan ifloslanmagan binolar (xonalar) yoki
imqoniyat bo'lmaganida ekspozitsion dozasi 0,5 Rentgen/soat gacha bo'lgan,
nisbatan kam darajada ifloslangan joy-maskan topiladi. Fuqarolar muhofazasi tibbiy
xizmati
tuzilmalari, jumladan radiofaol bulut yo'nalishidan tashqarida - chetda
bo'lgan dastlabki shifokor tibbiy yordamini ber uvchi guruhni ushbu xavfli bulut
ular tepasiga yetib kelgunigacha boigan vaqt ichida boshqa joyga ko'chirish tavsiya
qilinadi. Keyinchalik, ularni shikastlangan zonalarga kiritish mumkin bo'ladi. Tibbiy
xizmat muassasasi xodimlarini mavjud sharoitdan kelib chiqqan holda, ularni
ma'lum muddatga radiatsiyaga qarshi qurilgan ber kinchoqlarga joylashtirish kerak.
Dunyo miqyosida ko'pchilik qudratli davlatlarning yadro
qurollari zahirasi asta-
sekinlik bilan bo'lsa-da ortib borayotgani, o'z navbatida bir paytlar yadro qurolining
«shoxlari» deb olamga tanitmoqchi bo'lgan Amyer ika davlati qongressi yo`zaga
kelib chiqqan xavfli vaziyatni inobatga olgan holda 1980-yili (bundan 50 yil
184
muqaddam (1950)) qabul qilingan fuqarolar muhofazasi haqidagi qonunga
qo'shimcha ishlab chiqilgan va unda aholini yadro urushi ro'y ber ganida
ko'riladigan
tayyorgarlik
jarayoni
ma'lum
darajada
ipidan-ignasigacha
oydinlashtirilgan. Bu qo'shimchalar .quyidagilardan iborat:
1) ustuvor yo'nalish tariqasida aholini xavf tug'iladigan joylardan ko'chirish ishlarida
himoyani takomillashtirish;
2)
yangidan-yangi ber kinchoqlarni ishlab chiqish va qurishni
nazorat qilish;
3)
ber kinchoqlarni boshqarishni tashqi l etish;
texnik, quvvatiy, oziq-ovqat zahiralarini yaratish va ularni o'z vaqtida yangilab
turish;
yadroviy hujum boshlanganligi va radiatsiya bilan shikastlanish
darajasi haqida
ogohlantirish tizimini ishlab chiqish va ta'minlash;
6)
aholini yadro qurollari ta'siridan himoyalanishni ta'minlash;
7)
aholini
muntazam
ravishda
yadroviy
urushlar
haqida
xabardor
etish;
aholini o'ziga va o'zgaga yordam ko'rsatish usullariga o'rgatish;
tiklanish jarayonlarini rejalashtirish va tayyorlash;
10)
ilmiy tadqiqot ishlarini tashqi l etish (Petyer son, 1989).
11) hozirgi siyosiy harbiy muvozanat quyidagicha tahlil qilingan. Beto`xtov davom
etayotgan qurollanish poygasi, atom, kimyoviy qurollar va ommaviy qirg`in
qurollarining boshqa turlarini ishlab chiqarish, saqlash va sinash insoniyat
yashaydigan muhit uchun juda katta xavfdir. Madomiki shunday ekan qo`qqisdan
185
vaziyat o`zgarib urush boshlaguday bo`lsa unda taraflar o`zlariga ega bo`lgan
barcha qurol yaroqlarni ishlatadilar,ayniqsa
yadro quroli, ximiyaviy, biologic,
yoppasiga qiruvchi qurollar ishlatilish xavfidan jamiyatimiz holi emas.
Bunday sharoitda qisqa vaqt mobaynida minglab kishilar halok bo`lishi necha
minglab yaradorlar,
shikastlanishlar, zaharlanishlar va o`ta xavfli yuqumli
xastaliklarning sodir bo`lishi ularga tegishli tez yordam ber ishni vaziyat vujudga
kelgan joydan olib chiqilishi tegishli tibbiy yordam ber ilishi hamda sodir bo`lgan
jqibatlarni tugatilishi uchun hamma`lum darajadagi kishilar mutaxasislarni jalb
qilish zarur bo`ladi.
