I. S. Islamov, R. R. Salimgareyeva yakkakurash, koordinatsion va

Shu yifiyoq suzish bo‘yicha sobiq SSSR sport ustasi 
m e’yorlarini birinchi marta T.Xolboyev va B.Dudchin (murabbiy -
V.T. Bondarenko) bajardilar. Majmuali suzishlarda S.Babanina, 
N.Ustinova esa erkin usuida 100 m masofaga suzishda sobiq SSSR 
rekorchisi boidilar.
Mazkur suzuvchilar va umuman, respublika terma jamoasining 
yirik g‘alabalari haqida so‘z yuritganda, ajoyib murabbiylar 
A.K.Smirnov, V.T.Bondarenko, V.P.Lyutiy, A.E.Shpolyanskiyning 
fidokorona mehnatlari natijasi ekanligini alohida ta ’kidlash lozim.
1964-yilning 29-fevralida Toshkentda V.S. Mitrofanov nomli 
Suv sporti saroyining ochilishi 0 ‘zbekistonning sport hayotida katta 
voqea bo‘ldi. Saroy 50 m li suzish basseyniga ega edi. Shunday 
qilib, suzuvchilarimiz yi! bo‘yi o‘z sport mahoratlarini oshirish 
imkoniga ega boidilar.
Respublikaning ko‘pgina suzuvchilari 1964-yildayoq o ‘z 
natijalarini ancha koiardilar. Bir qator o ‘zbek suzuvchilari sobiq 
ittifoq 
terma jamoasiga nomzod 
boidilar. 
S.Babanina 
va 
N. Ustinova mamlakat terma jamoasidan mustahkam joy oldilar va 
ko‘pgina xalqaro musobaqalamirtg g‘olibiga aylandilar.
1964-yil mayida nemis suzuvchilari bilan o ‘tkazilgan match 
uchrashuvida S.Babanina 200 m masofani brass usulida 2.46,9 sek 
da suzib o ‘tdi. Bu dunyo suzish tarixidagi ikkinchi natija edi. 100 m 
erkin usuida suzish bo‘yicha sobiq ittifoq rekordini N.Ustinova bir 
necha bor yangiladi.
1964-yil sentabrida sobiq ittifoq birinchiligida liar ikkala 
sportchimiz yangi yirik muvaffaqiyatlarga erishdilar. S.Babanina 
100 va 200 m ga brass usuli bilan hamda 400 m ga majmuali 
suzishda uchta oltin medalni q o ig a kiritdi. 100 m brass usulida 
suzish natijasi yangi jahon rekordi (1.17,2), 400 m majmuali suzish 
natijasi esa yangi ittifoq rekordi (5.44,2) edi,
100 m ga erkin usuida suzish bo'yicha mamlakat chempioni 
oltin medaliga N.Ustinova sazovor b o id i (1.03,5). Shu usuida 
400 in suzishda esa u ikkinchi o'rinni oldi.
0 ‘zbekiston suzuvchilari birinchi bor sobiq SSSR terma 
jamoasi tarkibida Tokioda b o iib o‘tgan XVIII Olimpiada 
o‘yinlarida ishtirok etish huquqini qoiga kiritdilar.
32

10-rasm. Svetlana Babanina.
Mazkur musobaqada 200 m brass usuli bilan suzishda 
S.Babanina uchitichi o‘rinni oldi. 4x100 rn (majmuali) estai'etada 
sobiq SSSR terma jamoasi tarkibidagi ishtiroki uchun S.Babanina 
va N.Ustinova bronza medallari bilan taqdirlandilar.
A.E. Shpolyanskiyning shogirdi bo‘lgan krolchi N.Ustinova 
100 va 200 m erkin suzish hamda estafetalar bo‘yicha Yevropa 
chempioni va rekordchisi (1966 y.), sobiq SSSRning 16 karra 
chempioni va rekordchisi (1963-1968 y.y.) hisoblanadi.
1964-1965-yi liar mobaynida S.Babanina (sobiq SSSRda 
xizmat ko‘rsatgan murabbiy V.T. Bondarenkoning shogirdi) 100 m 
brass usulida suzish bo‘yicha ikki karra jahon rekordchisi bo‘ldi.
1962-1968-yillarda u 
18 bor 0 ‘zbekiston va sobiq SSSR 
rekordlarini o ‘rnatdi.
Svetlana Viktorovna Babanina hozirgi vaqtda Respublika 
Olimpiya zaxiralari kolleji suzish bo‘limida ishlaydi. 1963, 1965 va 
1968-yillarda 0 ‘zbekiston Oliy Soveti faxriy yorliqlari biian 
taqdirlangan. 2001-yilda XX asrning eng yaxshi sportchi ayoli deb 
tan olingan, 2002-yilda esa “0 ‘zbekistonda xizmat koTsatgan 
murabbiy” unvoniga munosib ko‘ri!gan.
Sergey Konov (murabbiy A.A. Shvarsrnanning shogirdi) XIX 
Olimpiada o ‘yinlari ishtirokchisi boidi (1968 у.), 1969-yilda esa 
200 m batterflyay usulida suzish bo‘yicha sobiq SSSR chempioni 
unvonini oldi.
33

0 ‘zbekistonda suzishning rivojlanishida respublikada xizmat 
ko‘rsatgan murabbiy A.K; Smimovning xizmatlari katta. U yuqori 
malakaii sportchilaming bir necha avlodini yetishtirdi, ular orasida 
0 ‘zbekistonning ko‘p karra chempion va rekordchilari: A.Gerasi- 
mov, sport ustasi Arxipov, sobiq SSSR chempioni, sport ustasi 
Yu.Frolov, sobiq SSSR birinchiligi sovrindori, sport ustasi T.Lya- 
gina va boshqalar. A.K. Smimov jahon chempioni S.Babaninani 
tayyorlagan murabbiy V.T. Bondarenkoga ko‘p yillar davomida 
ustozlik qilgan. Uning ko‘p shogirdlari yuqori malakaii murabbiy 
b o iib yetishdilar. Bular - sobiq SSSR chempioni va rekordchisi 
N.Ustinovani tayyorlagan A.E.Shpolyanskiy, suv polosi bo‘yicha 
0 ‘zbekiston terma jamoasi katta murabbiyi Yu.S.Chemov, suzish 
bo‘yicha Q irgiziston SSR terma jamoasi katta murabbiyi R.I.Xam- 
zin, M.P.Shipovnikova, T.G.Lyagina va boshqalar. 0 ‘zbekistonda 
suzishni rivojlantirishdagi keyingi muvaffaqiyatlar omili - suzish 
boiim lari b o ig an bolalar sport maktablari miqdorini oshirish, Res­
publika Oliy sport mahorati maktabi, “Mehnat”, “Spartak” ; “Mehnat 
rezervfari” KSJ lar qoshida suzish bo‘yicha ixtisoslashgan BO‘SM 
lar tashkil etish edi.
Shu ma’noda Sport jamiyatlari va tashkilotlari uyushmasi MK- 
ning sobiq SSSR'xalqiari III Spartakiadasi arafasida qabul qilgan 
qarori muhim hisoblanadi. 1964-yilning fevralidayoq 0 ‘zbekiston 
Respublikasi prezidiumi shu masala yuzasidan qaror qabul qildi.
0 ‘zbekiston Davlat jismoniy tarbiya instituti suzish kafedrasi 
Respublika Suzish federatsiyasi bilan hamkorlikda Markaziy va 
respublika uyushmalarining qarorlarini hayotga joriy etish bo‘yicha 
tavsiyanoma ishlab chiqdi. 0 ‘zbekistonning shaharlari hamda vilo- 
yat markazlarida aholini ommaviy tarzda suzishga o ‘rgatishga rah- 
barlik bo‘yicha doimiy komissiyalar tuzish m oijallandi. Suv sporti 
bazalarida yaqindagi maktab, texnikum, oliy o ‘quv yurtida o‘quv- 
chilar, korxona va tashkilotlar xodimlarini suzishga o ‘rgatish tashkil 
qilindi. Yo‘riqchilami tayyorlash uchun institutning suzish kafedra­
si, KSJ murabbiy lar kengashi maktablar, oliy va o ‘rta maxsus o ‘quv 
muassasalari o'qituvchilari, shuningdek, katta yoshli suzuvchilar 
uchun seminarlar tashkil etdi.
34

Toshkent, Andijon, Navoiy va Farg‘onada ommaviylikni oshi­
rish hamda respublika terma jamoasi uchun zaxira tayyorlash maqsa- 
dida suzish bo‘yicha yangi boialar-o‘smirlar suzish maktablari ochildi.
Respublikaning yetakchi suzish markazlari qatoriga Navoiy 
shahridagi “Mehnat” BO‘SM ham kiritildi. Maktabning bosh mu- 
rabbiysi 0 ‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan murabbiy O.G. Olish- 
kevich edi. Bu sport maktabida 1976-yii Butunittifoq maktab o‘quv- 
chilari spartakiadasi chempioni, sport ustasi Lyudmila Chertova 
tayyorlangan bo‘lib, u 100 va 200 
m
erkin usulda suzish bo‘yicha 
yangi respublika rekordlarini o ‘matgan edi - 1.00,64 va 2.10,36.
1977-yilda 0 ‘zbekistonda razryadli 4649 nafar suzuvchi hisob- 
ga olingan, ulardan 4 tasi xalqaro toifadagi sport ustasi, 46 tasi sport 
ustasi edi.
1978-yilda Turkiston harbiy okrugi Armiya sport klubi baza- 
sida Olimpiya tayyorgarligi respublika birlashgan suzish Markazi 
ochildi va 1990-yilga qadar muvaffaqiyat bilan ish olib bordi.
1984-yilda Los-Anjelesda o ‘tkazilgan XXIII Olimpiada o ‘yin- 
lariga (AQSH) muqobil sifatida Moskvada tashkil etilgan “Do‘stlik- 
84” xalqaro musobaqalari respublikamiz vakillariga omad olib 
keldi. Sergey Zabolotnov 200 

Download 7,58 Mb.