8.5. Talabalarning sport-sog‘lomlashtirish oromgohi (lageri) sharoitidagi
ertalabgi gigienik gimnastika va sport musobaqalari
Talabalarning sport-sog‘lomlashtirish oromgohlari ta’til vaqtida talaba yoshlarni
jismoniy-sog‘lomlashtirish tadbirlari bilan yoppasiga qamrab olish maqsadida yaratiladi.
Sport-sog‘lomlashtirish lageri sharoitida voleybol, futbol, og‘irlik ko‘tarish, suzish va
boshqalar bo‘yicha bellashuvlar talabalar orasida keng ommalashdi. Agar musobaqalardan
126
keyin kechki payt talabalar o‘zlari yasagan yoki tergan (olma, nok, olxo‘ri) “sovg‘alar”
bilan mukofotlansalar, bu ularning faolligini yana ham kuchaytiradi.
127
128
Alohida oliy o‘quv yurtlari sport oromgohlari orasidagi spartakiada doirasida
o‘tkaziladigan har xil sport turlari bo‘yicha musobaqalarga qiziqish katta, chunki ularning
shiddatlilik darajasi ancha yuqori bo‘ladi. Bunday bellashuvlar intizom, o‘zaro yordam,
yuqori sport natijalariga intiluvchanlikni tarbiyalaydi. Bayram kunlarida musobaqalar
o‘tkazilishining tarbiyaviy ahamiyati
Musobaqalarning ommaviy bayramlar “Navro‘z” ayyomlarida o‘tkazilishi
yoshlarning vatanparvarlik ruhida tarbiyalanishiga yordam beradi. Bular arqon tortish, qo‘l
jangi, kurash, mini-futbol va basketbol, voleybol tosh ko‘tarish bo‘yicha musobaqalar,
jamoatchilikning qiziqishini oshiradi. Terma jamoalarga talabalarning alohida hurmatini
qozongan yuqori malakali sportchilar jalb qilishdir.
Musobaqa ishtirokchilariga hayrixoxlik sportchilarni butun iroda kuchini ishga solib,
g‘alabali natijaga erishishga majbur etadi, ularni sog‘lom raqobat, raqibga hurmat ruhida
tarbiyalaydi. Rag‘batlantirish, sovrinlar, o‘rtoqlik raqobati iqlimi o‘z safdoshlari, fakultet
terma jamoasini qo‘llab-quvvatlaydigan ko‘p sonli tomoshabinlarni jalb qiladi.
Sog‘lom turmush tarzi - bu o‘ziga nisbatan doimiy zo‘ravonlik emas, balki
mashaqqatli mehnat va erishilgan natijalardan zavqlanishdir. Trening qoniqish va sog'liq
129
uchun foyda keltirishi kerak va nafratlanadigan og‘ir mehnatga aylanmasligi kerak.
Aerobik mashqlarda asosiy narsa yurak-qon tomir tizimining ishi, shuning uchun ma’lum
bir simulyatorni tanlash juda muhim emas.
Mening ertalabki gimnastika kompleksimning o'ziga xos xususiyati - bu "ichki kuch" dan
foydalangan holda harakatlarning soddaligi. Baquvvat tana va diqqatni jamlagan aql
yumshoqlik va mustahkamlikni birlashtiradi. EGG kompleksining barcha mashqlari
dastlabki tik holatidadir, ya'ni. og'irlik yukini ko'taring. Jismoniy mashqlar paytida
mushaklarni cho'zishga urg'u beriladi, bu nafaqat mushaklarning, balki suyak tizimining
holatiga ham ijobiy ta'sir qiladi. Jismoniy mashqlarning maqsadi jismoniy faoliyat orqali
ichki energiya aylanishini tezlashtirishdir, bu esa salomatlik va jismoniy tayyorgarlikni
yaxshilashga olib keladi.
Shuningdek, mashqlarning ajralmas qismi chuqur, tabiiy nafas olishdir.
Ushbu yo'nalishlarda bo'g'inlar eng kam yukga duchor bo'ladi, statik va dinamik
mashqlar umurtqa pog'onasi va oyoq-qo'llarining bo'g'imlarida stresssiz mushaklarning
130
ohangini oshirishga yordam beradi. To‘g‘ri nafas olish ham asosdir. Yo‘nalishlar
to'qimalarning moslashuvchanligi va harakatchanligini yaxshilaydi.
Mushaklarning elastikligi va qo‘shma moslashuvchanligi nafaqat gimnastikachilar
va akrobatlar uchun kerak. Ko'tarilgan amplituda, yuqori sifatli texnika, asosiy mashqlarni
bajarishda tos bo‘shlig‘ida og‘riqning yo'qligi kuch va chidamlilikni rivojlantiradigan
barcha sportchilar uchun zarurdir. Bu tos mintaqasining qattiqligi va qo'shimcha
mushaklarning qattiqligi, kuch mashqlari yordamida to'g'ri rivojlanishni bermaydi.
Ularning har biri bilan yaxshi natijalarga erishishingiz mumkin. Ammo ularning
ba’zilari boshqalarga qaraganda ko‘proq mushaklardan foydalanadi, bu esa ko'proq
kaloriyalarni yoqish imkonini beradi. Bu yugurish yo‘lakchasi va ellipsoid: ikkala oyoq va
yelkama kamar mushaklari ular ustida faol ishlaydi. Ammo tananing monoton yukga
o‘rganishiga to‘sqinlik qiladigan turli xil simulyatorlarda navbat bilan ishlash yaxshidir.
Ertalabki
badantarbiya
k
uningizni
sermazmun
boshlanishi
uchun,
ertalabki
badantarbiyadan boshlang. Buning uchun uzoq masofaga yugurish va og‘ir mashg‘ulotlar
bajarish shart emas.
Bir vaqtlar sport fanlari vakillari o'lik yukning mushak massasining
o'sishiga ta'sirini o'rganishga jiddiy kirishdilar. Va ular tadqiqotni boshlaganlarida, ular
juda hayratda qolishdi. Ajablanarlisi, mushak massasining umumiy miqdori ikki mushak
guruhining o'sishini qo'shish bilan mos kelmasligi bilan bog'liq edi. Ilmiy izlanishlar
natijasida olimlar isbotladilarki, aynan deadlift - bu asosiy anabolik moddalar bo'lgan
tanadagi testosteron va o'sish gormoni sintezining rekord darajasiga olib kelishi mumkin.
Shuning uchun, bu erdan xulosa qilishimiz mumkinki, bu nafaqat oyoq va orqa, balki
butun tananing mushaklarining jadal rivojlanishiga olib keladigan o‘lik yukdir.
131
Tungi dam olishni kunduzgi faol ritmga moslashtirishda badantarbiya bilan
shug‘illanish maqsadga muvofiqdir.
Sog'lom uyqudan keyin ko'plab tana tizimlari
turg'unlikda. Uyg'onganidan keyin biroz vaqt o'tgach, hamma narsa standart rejimga
qaytadi. Ertalabki mashqlar faqat tananing faollashishini tezlashtirishga, metabolizmni va
hissiy holatni yaxshilashga yordam beradi. Ammo bu aysbergning faqat uchi. Shuning
uchun, uyqudan keyin bir nechta yaxshi bajarilgan mashqlarni e'tiborsiz qoldirmang.
Ammo to'liq mashqni ertalabki mashqlar bilan aralashtirib yubormang, ularning vazifalari
butunlay boshqacha! Muntazam ravshda shunday tartibda bo‘lsangiz, sizni faollik va
ko‘tarinki kayfiyat qamrab oladi.
| 