Mustaqil trenirovka mashg’ulotlari metodikasi

144 
1.Onglilik va faollik tamoyili shug’ullanuvchilar tomonidan sport trenirovkasining 
nazariyasi va metodikasini chuqur o’rganishni, trenirovka jarayoniga ongli munosabatda 
bo’lishni, mashg’ulotlarning maqsadi va vazifalarini tushunishni, har bir mashg’ulotda 
trenirovkaning vositalari va usullarini rasional qo’llashni, bajariladigan mashqlar va 
jismoniy yuklamalarning xajmi va jadalligini hisobga olishni, trenirovka mashg’ulotlarini 
tahlil qilish va baholash malakasini chuqur bilishni nazarda tutadi. 
2. Tizimlilik tamoyili trenirovka jarayonining uzluksizligini, jismoniy yuklamalar va 
dam olishni rasional navbat bilan amalga oshirishni, mashg’ulotdan mashg’ulotga qarab 
trenirovka yuklamalarini uzluksizligini va ketma-ketligini talab qiladi. Epizodik 
mashg’ulotlar yoki katta tanaffuslar (4-5 kundan ortiq) bilan o’tkaziladigan mashg’ulotlar 
samarasiz va erishilgan trenirovka qilganlik darajasini pasayishiga olib keladi. 
3.Hammaboplik va individuallashtirish tamoyili har bir trenirovka mashg’ulotiga, 
o’zining murakkabligi va jadalligi bo’yicha shug’ullanuvchi bajarishi uchun oson bo’lgan 
jismoniy mashqlarni rejalashtirish va kiritishni majbur qiladi.
Trenirovka mashg’ulotlarining mazmunini belgilash paytida, quyidagi qoidaga rioya 
qilish zarur: oddiydan – murakkabga qarab, yengildan – murakkabga qarab, ma’lum 
bo’lganidan – noma’lumga qarab hamda shug’ullanuvchilarning individual xususiyatlarini: 
jinsini, yoshini, jismoniy tayyorgarligini, salomatligi darajasini, irodaviy sifatlarini, 
mehnatsevarligini, oliy asab foliyatining tiplarini va hokazolarni hisobga olishni amalga 
oshirish kerak. Mashqlarni tanlashni, trenirovka yuklamalarining xajmi va jadalligini, ular 
organizmining kuchi va imkoniyatlariga mos ravishda amalga oshirish kerak. 
4. Dinamiklik va ketma-ketlik tamoyili shug’ullanuvchilarga bo’lgan talablarni 
oshirish, yangi, ancha murakkab jismoniy mashqlarni qo’llash, trenirovka yuklamalarini 
jadallik xajmi bo’yicha oshirish zaruratini belgilaydi. Ancha yuqori trenirovka 
yuklamalariga o’tish, shug’ullanuvchilarning funksional imkoniyatlari va individual 
xususiyatlarini hisobga olgan holda sekin-asta amalga oshirilishi kerak. 

145 
Agar, trenirovka mashg’ulotlarida shug’ullanuvchining kasalligi tufayli tanaffus 
bo’lgan bo’lsa, unda mashg’ulotlarni vrach ruxsat berganidan keyin sekin-astalik 
tamoyiliga qat’iy rioya qilgan holda boshlash zarur. Avvaliga, trenirovka yuklamalari 
ancha darajada pasaytiriladi va trenirovka rejasidagi darajaga qadar sekin-asta etkaziladi. 
Yuqorida bayon qilingan barcha tamoyillar o’zaro yaqin aloqada bo’ladi. Bu, 
shug’ullanuvchilarning funksional imkoniyatlarini birlashgan, bir butun oshirishning har 
xil tomonlari hisoblanadi. 

Download 4,66 Mb.