Ijtimoiy fanlar va jismoniy madaniyat




Download 4,66 Mb.
Pdf ko'rish
bet51/76
Sana04.12.2023
Hajmi4,66 Mb.
#110808
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   76
Bog'liq
DARSLIK

Kuch mashqlari. Ularning ichida eng ommaviysi atletik gimnastika (atletizm) 
hisoblanadi. Atletizmni o’ziga rom qiladigan tomonlaridan biri – kuchga, chidamlilikka va 
salomatlikka ega bo’lishdan tashqari, mutlaqo boshqa qaddi-qomatga ega bo’lish, gavda 
bichimidagi barcha kamchiliklarni bartaraf qilish mumkin (kichkina elkalar kengayadi, 
botiq ko’krak qafasi – bo’rtadi, qo’l va oyoqlar mushaklarining xajmi ortadi, qorin – 
bamisoli toshdek bo’lib qoladi). 
Jihozlar: avvalam bor, 5 dan to 25 kg gacha bo’lgan yig’iladigan gantellar, 50 
kilgarammdan ortiq bo’lmagan shtanga, yakkacho’p, gimnastik skameyka. Keyinchalik, 
taxminan 1 yil o’tgach, snaryadlarning vaznini oshirish kerak bo’ladi. 
Og’irliklar bilan mashg’ulotlar o’tkazishni qizib olish mashqidan boshlash kerak. U, 
ertalabki gimnastika paytida bajarilgan mashqlardan tarkib topishi mumkin. Qizib olish 
mashqlari tarkibiga 3-5 minut davomida joyida turib yugurish, bosh, qo’llar, tana, sonlar, 
oyoqlar bilan har xil aylanma harakatlar kirishi lozim. Qizib olish mashqi, organizm 
trenirovka jarayoniga iloji boricha engilroq kirishishi uchun zarur. Mashqlarni yakunlash 
bo’g’imlarda, bog’lamlarda, umurtqa pog’ogasida kuchlanishlarni yo’qotish maqsadida 
og’irliklarsiz mashqlarni bajarish bilan oxiriga etkaziladi. Ularning tarkibiga 
yakkacho’pda, gimnastik devorda osilish mashqlarini, mushaklarni bo’shashtirishga 
qaratilgan mashqlarni kiritish mumkin. Og’irilklar bilan ishlash paytida shoshma-
shosharlikka yo’l qo‘ymaslik kerak, ya’ni: belgilangan vaqtdan ortiq shug’ullanmaslik 
kerak, ayniqsa, dastlabki davrda, katta og’irliklarni ko‘tarmaslik kerak. Og‘irliklar bilan 
trenirovka qilishni kunaro bajarish kerak. Mashg‘ulotlar uchun eng yaxshi vaqt – bu, 
kuning ikkinchi yarmi. Ertalab og’irliklar bilan shug’ullanmagan ma’qul. Trenirovka 
qilishni ovqatlangandan keyin 2 soat o’tgach va ovqat iste’mol qilishdan 1,5 soat oldin 
hamda uxlashga yotishdan 2 soatdan kam bo’lmagan vaqtda boshlash kerak. Trenirovka 


149 
vaqtida erkin nafas olish kerak, egilganda nafasni ushlab qolmaslik, kuchlanish kerak 
bo’lgan joyda nafasni chiqarish lozim. 
Mashqni bajarishni bitta urinishdan boshlash kerak, ya’ni bitta mashq tugagandan 
keyin boshqasiga o’tish lozim. Agar, 2 xafta o’tgach, hech qanday yoqimsiz hissiyotlar 
paydo bo’lmasa, 2 ta urinishga o’tish mumkin, ya’ni mashqni bajargandan keyin 1-2 minut 
dam olib, uni yana bir bor takroran bajarish mumkin. Yana 2 xafta o’tgach, har bir mashq 
uchun ko’rsatilgan urinishlarning barchasini bajarish mumkin. Mashqlar majmuasi bilan 
tanishishdan oldin, shtanga va gantellarning og’irliklarini to’g’ri tanlash zarur. Masalan, 
“chalqancha yotgan holatda shtangani jim qilish” mashqida 4 ta urinishlarni 8 marta 
takrorlashlar bilan bajarish ko’rsatilgan. Bunda, shtanganing vazni shunday bo’lishi 
kerakki, har bir urinishlardagi ikkita oxirgi takrorlashlar ancha darajadagi kuchlanish bilan 
bajarilsin. Birinchi urinishni, ancha engil og’irliklar bilan, mushaklarni qizitish uchun 12-
15 marta takrorlashlar orqali bajarish kerak. 
Mashg’ulotlar vaqtida faqatgina mushaklarni kuchaytirish bilan shug’ullanish kerak 
emas, uyg’un rivojlanishga erishish zarur. Buning uchun esa, yugurish, suzish, sport 
o’yinlarini o’ynashni davom ettirish zarur. Nafaqat kuchli bo’lishga, balki chidamli va 
epchil bo’lishga ham intilish lozim. Mashg’ulotlarni har doim xaftasiga 3 marta o’tkazish 
va har bir trenirovkani qorin pressi uchun mashqlar bilan boshlash kerak. 

Download 4,66 Mb.
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   76




Download 4,66 Mb.
Pdf ko'rish