IMPACT FACTOR(ISI): 0.539 VOLUME 1, ISSUE 5, 2023
59
FEBRUARY, 2022
EKSPERIMENTAL TAJRIBALAR YORDAMIDA OʻQUVCHILARDA
TADQIQOTCHILIK, AMALIY VA TABIIY-ILMIY SAVODXONLIGINI
SHAKLLANTIRISH
Iskandarov Aybek Yuldashevich
Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti
“Kimyo va uni oʻqitish metodikasi” kafedrasi dotsenti
e-mail: oybekiskandarov@mail.ru
Kuchkarov Mexriddin Asamovich
Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti
“Kimyo va uni oʻqitish metodikasi” kafedrasi oʻqituvchisi
Shernazarov Iskandar Ergashovich
Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti
“Kimyo va uni oʻqitish metodikasi” kafedrasi v.b.dotsent, PhD
e-mail: shernazarov_iskandar855@mail.ru
Annotatsiya: Ushbu maqolada o‘quvchilarda eksperimental tajribalar orqali amaliy,
tadqiqotchilik va tabiiy-ilmiy savodxonligini shakllantirish bo‘yicha topshiriqlar yoritilgan.
Shu bilan birga kimyo fanidan eksperimental masalalarning oʻrni va ulardan foydalanishning
afzalliklari hamda kimyo darslarida qoʻllash uchun ba’zi eksperimental masalalar keltirilgan.
Kalit soʻzlar: eksperimental masalalar, koʻnikma, malaka, kompetensiyalar, tajriba.
https://doi.org/10.5281/zenodo.7561991
Kirish. Umumta’lim maktablarida reaktivlarni oʻzaro almashtirish va mahalliy
ta’minot asosida uzluksiz ta’lim tizimida kimyo kursining eksperimental qismini kuchaytirish
ta’lim va tarbiya jarayonining sifat va samaradorligini oshiradi.
Kimyoviy eksperiment
koʻpchilikka ma’lum boʻlgan ikki guruhga boʻlinadi: koʻrgazmali (demonstratsion) va
oʻquvchilar mustaqil bajaradigan eksperimentlar. Oʻquvchilar tomonidan bajariladigan
eksperimentlar maqsad va tashkil qilinish usuliga
qarab laboratoriya tajribalari, amaliy
mashg‘ulotlar va uy tajribalariga boʻlinadi. Koʻrgazmali tajribalarga qoʻyilgan talablar ichida
asbob
va qurilmalarning oddiyligi, eksperiment madaniyati va estetikasiga alohida e’tibor
beriladi. Kimyoviy asbob va jihozlar yetishmagan sharoitda xoʻjalik jihozlari, tibbiy hamda
maishiy xizmatda ishlatiladigan asbob va idishlardan mohirona foydalanib mazmunan zamon
talablariga javob beradigan eksperimentlarni tashkil etish mumkin [1]. Kimyodan laboratoriya
ishlarini tashkil qilishda qiyinchilik tug‘diradigan, ba’zan kerakli natijani olishga xalaqit
beradigan yetishmovchiliklarning koʻpchiligini ozgina zukkolik bilan bartaraf etish mumkin.
Shu bilan birga ancha qimmat turadigan reaktiv va jihozlar oʻrniga
maishiy xizmat, tibbiyotda
ishlatiladigan moddalar va bir marta ishlatiladigan jihozlardan foydalanib, tejamkorlikka ham
erishish mumkin yoki tajribalarni axborot texnologiyalar dasturi orqali animatsion jarayonlar
orqali tushuntirish mumkin [2; 74-b].
