2.1-rasm. Kolchedanni kuydirish uchun QQ li pech: 1-qaynama qatlam; 2-
sovutish elementi.
Kolchedan ombordan tasmali transportyor yoki elevator
yordamida bunkerga
beriladi, u yerdan likopchali ta’minlagich va solinadigan kamera orqali pechga
keladi. Kolchedanning yonishi uchun havo ventilyator bilan panjara ostiga beriladi.
Bir-biriga juda yaqindan tutashgan kolchedan zarrachalarining qovushib pishishiga
yoi qo‘ymaslik uchun qatlamda temperatura 800-850°C dan yuqori bo’lmasligi
kerak.
Kerakli temperaturani ushlab turish uchun qaynovchi qatlamda sovitish
elementlari o"rnatiladi, bulardan suv o‘tib turadi. Yonuvchi kolchedan havoning
kontakti davomiyligi, qaynama qatlamning balandligiga bogiiq va u 9-12°C ga teng.
12-14 hajm % S0
2
ega boigan kuydirilgan gaz 850-900°C
temperaturada qozon-
utilizatorga tushadi, bu yerda tezda 400-450°C gacha soviydi. Bu holda qozon-
utilizatorda 1 t kuydirilgan kolchedanga (45% S ga hisoblanganda) 1,2-1,5 m
qizitilgan bug‘ hosil boiadi. Kuydirilgan gaz qozon- utilizatoridan tozalashga
yuboriladi.
Temir kuyindisi (ogarok) qaynama qatlam balandligida boigan pech devoridagi
teshik orqalidan bo‘shatiladi va u kuyindi omboriga yuboriladi yoki iste’molchiga
beriladi. Qaynama qatlam pechidan chiqayotgan kuyindi, asosan, Fe
3
O
4
dan iborat
14
boiadi. Oltingugurt kislotali sex pechlaridan kuyindini olib ketish uchun tinimsiz
zanjirli qirg‘ichlar harakatlanadigan qo’zg‘almas metall tarnovdan iborat qirg‘ichli
transportyorlardan foydalanadi. Qirg‘ichlar kuyindini hara- katlantiradi.
Kuyindi pnevmatik usulda ham chiqarib tashlanishi mumkin.
Quvur
o‘tkazgichlarda siyraklanishni vujudga keltirganda havoda muallaq holatdagi
kuyindi aralashmasi hosil bo‘ladi, u 30 m/s gacha tezlikda harakat qiladi. Quvur
o‘tkazgichlarning shakldor qismlarining tez yeyilishi va kuyindidan quvur
o'tkazgichlarda tiqinlar hosil bo‘lishi,
shuningdek, energiyaning ancha sarflanishi
pnevmatik usulning kamchiligi hisoblanadi.
Kuyindini ajratib olish uchun, shuningdek,
gidravlik usuldan ham
foydalaniladi. Bu holda tozalangan suv yana pulpa hosil qilish uchun ishlatiladi.
Hosil bo‘lgan pulpa tindirgichlarga yuboriladi. Tozalangan suv yana pulpani hosil
qilish uchun ishlatiladi. Bu usulning kamchiligi shundaki, toza suv sulfat kislota,
mishyak, temir sulfat va boshqalar bilan ifloslanadi.
Qaynama qatlamli pechlarning afzal1igi—shartli kolchedanga aylantirib
hisoblaganda 45 mass.% S uning unumdorligining kattaligi 100 dan 450 t/sut gacha;
FeS
2
ni kuydirgandagi reaksiya issiqligidan to‘la foydalanish mumkinligi (1 t
kolchedandan 1,5 t gacha bosimi 40- 10
5
Pa va temperaturasi 420°C bo‘lgan bug‘ni
olish mumkin) hamda 12-14 hajm% S0
2
va 0,1 hajm% SO
3
ega bo‘lgan
kuydirish
gazi olinadi. Kuydirish gazida ancha miqdorda SO
3
mavjud boiganda gaz
o‘tkazgichlar, elektrofiltr elektrodlari va qozon- utilizatorlarning quvurlari ular
ustida sulfatli qatlam hosil bo‘lishi hisobiga korroziyaga (emirilishga) uchraydi.
Qaynama qatlam pechlarida kolchedanni kuydirganda mishyak kuyindi bilan
birga ajralib chiqadi. U As
2
O
3
nisbatan
yaxshi adsorbent, shuningdek, katalizator
hisoblanadi. Shuning uchun As
2
O
3
kuyindi bilan birikib, uchmaydigan arsentalarni
hosil qiladi va kuyindi tarkibida qoladi. Natijada kuydiriladigan gaz vanadiyli
katalizatorga salbiy ta’sir etuvchi mishyak aralashmasidan
qisman tozalanadi va
uning faolligi kamayadi.
Ancha miqdorda kuydiruvchi gazlar kuyindi massasidan (40 dan 100 mass.%
gacha) chang bilan uchib ketishi qaynama qatlamli pechlarning asosiy kamchiligi
hisoblanadi.
Qaynama qatlamli pechlarning texnologik ko‘rsatkichlari:
Unumdorligi, t/sut (45
% S) ................................ 200
Kuydirish jadalligi, 1 m
3
pech hajmiga kg/sut1000-2000
Pechda gaz tezligi, m/s ............................. 0,6-1,0
Gazning pechda boMish vaqti, s .............. 9-12
Qaynama qatlam balandligi, mm .............. 800-1000
Kuydirish gazida S0
2
miqdori, hajm% ....... 12-14
