Pedagogik adabiyotlarda va amaliyotda «tarbiya» so'zi aniq, tor
vo'nalishni belgilash uchun ham ishlatiladi. Shu m a'noda tarbiyachi
rahbarligida aniq m aqsadga qaratilgan jarayon tushuniladi.
0 4qitish - o'qituvchi va o^quvchining birgalikdagi faoliyati
b o iib bu
jarayonda bolalarning m alu m o t olishi. o'quv ko'nikm a va malakasini
egallashi, tarbiyalanib, rivojlanib borishi nazarda tutiladi.
M a’lumot - bunda nafaqat o'qitish, balki mustaqil bilim olish,
ommaviy axborotlar ta ’sirida b o iish bilan birga. insonning ilmiy
tizim ni egallashi. ilmiy dunyoqarashini shakllantirishi ko’zda tutiladi.
Inson kamoloti - bu insonning keng m a'noda ichki va tashqi
om illar ta'sirida shakllanish jarayonidir.
Bu jarayonda tarbiyaning
muhim ahamiyat kasb etishi tushuniladi.
Insonning shakllanishi - bu insonning hayot y o li davomida
rivojlanishining ow
ziga xos shakli b o iib , m axsus olib boriladigan
tarbiyaviy ta'sir natijasi hisoblanadi.
PEDAGOGIKA FANINING TUZILISHI VA UN ING BOSHQA
FANLAR BILAN BOG'LIQLIGI
Fan va texnikaning tez su ra tla r bilan rivojlanishi,
turli y oiia-
lishlarda bilim hajm ining o'sib borishi fanning tabaqalanib. turli
tarm oqlarga bolinishiga sabab bolm oqda. Hozirgi zamon pedagogikasi
ko’p tarm oqli fan b o iib , avvalo tarbiya ijtimoiy hodisa ekanligi
jihatidan pedagogika tarixi bilan boglanadi. Pedagogikaning ko'zi ojiz,
aqli zaif. q u lo g l kar - jism oniy kam chiliklarga ega bolg an bolalarni
tarbiyalash va ularni hayotga tayyorlash bilan shug;ullanadigan yana
bir tarm og'i - maxsus pedagogika (surdopedagogika, tiflopedagogika,
oligofreno-pedagogika) defektologiya bilan chambarchas bogliqdir.
Pedagogika fani tarm oqlariga predm etlarni o'qitishning
qonuniyatlarini
o'rganuvchi fan - m etodika ham kiradi. Shu bilan birga, pedagogika
fani boshqa fanlardan ajralgan holda rivojlana olmaydi. Pedagogikaning
tarbiya sohasidagi obyekti o'sib kelav otgan vosh avlod b olganligi uchun
pedagogika insonni o'rganuvchi fanlar bilan bogliqdir.
Inson biologik evolutsiyaning mahsuli sifatida biologiya fanlarining
o'rganadigan obyekti hisoblanadi. Shuning uchun bu fanlar pedagoglar
o'rganishi lozim bolg an fanlar qatorida o'quv rejalariga kiritilgan.
Pedagogika fanining metodologik asosini falsafa tashkil etadi.
Chunki tarbiyaning m aqsadi ilmiy dunyoqarashni
shakllantirishdan
iborat. Iqtisodiy va, xususan, uning bir b oiagi b o ig an xalq ta iim i
iqtisodi pedagogika bilan bo g ian ib ketadi. Chunki iqtisodchilarning
olib borgan tadqiqotlari natijasiga ko’ra, ishiab chiqarishning yuksak
samaradorligi umumiy ta’lim ning yuqori darajada rivojlanganligiga
b o g iiq ekan. Pedagogika bola tarbiyasida uning yosh va individual
(psixologik) xususiyatlarini hisobga olib boradi.
Shu bois pedagogika
uchun pedagogik psixologivaning bola xususivatlari, ularda o‘tadigan
psixik jarayonlarning qonuniyatlari haqidagi m aium otlar muhimdir.
Shunga kovra, pedagogikaning psixologiya fani bilan bogiiqligi
an’anaviy tus olgan. Keyingi vaqtlarda pedagogikaning kibernetika
(muhim dinam ik tizim larni boshqarishni o'rganadigan fan) bilan
bogianishi ko‘zga tashlanmoqda. Bu holni kibernetikaning umumiy
g'oyalaridan ta iim d a foydalanish tajribalarini dasturlashtirilgan ta iim
misolida ko'rish m umkin. Pedagogika
fani taraqqiyoti pedagogika
fanlari tizim ini vujudga keltirdi. Bular:
Umumiy pedagogika,
M axsus
pedagogika, Metodika, Pedagogika tarixi, Oliy ta'lim pedagogikasi,
Qiyosiy pedagogika,
Ijtimoiy pedagogika,
Harbiy pedagogika.
Pedagogikaning boshqa fanlar
bilan b o gianish tizim ida etnografiya,
xalq pedagogikasi kabilar alohida o iin tutadi. Pedagogika boshqa oraliq
fanlar m aium otlaridan tayyor holda foydalanmaydi. Bu m aium otlar
pedagogik nuqtayi nazardan tanlovdan o'tgandan key in maqsadga
muvofiqlashtirilgan holda amalda joriv etiladi.
Download
