-jadval  Biologik xilma-xilikni umumiy iqtisodiy baholash




Download 2,87 Mb.
Pdf ko'rish
bet59/75
Sana23.11.2023
Hajmi2,87 Mb.
#104057
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   75
Bog'liq
Атроф мухит ва табиий ресурслар иқтисодиёти

7.2-jadval 
Biologik xilma-xilikni umumiy iqtisodiy baholash 
Nomi 
Foydalanganlik bahosi (foydalanganlik qiymati) 
Foydalanmaganlikn
ing narxi 
Bevosita 
foydalanganl
ik qiymati 
Bilvosita foydalanganlik 
qiymati
Kechiktirilgan 
muqobil 
xarajatlar 
Mavjudligi qiymati 
Baholash 
koʻrastkichl
ari
Baliqchilik 
Ovchilik
Qishloq 
xoʻjaligi
Yoqilgʻi 
materiallari 
(torf, 
yogʻoch) 
Yovvoyi 
tabiat 
mahsulotlari
ni yigʻish 
Suv toshqinlari bilan 
kurashish 
Uglerodni bog’lanishi 
Suv resurslarini tozalash 
Qirgʻoqlarni 
mustahkamlash,Mikrokli
matni saqlash 
Foydali moddalarni 
saqlash 
Ekotizimni tashqi qoʻllab-
quvvatlash 
Kelajakda 
foydalanish 
salohiyati 
(ham bevosita 
ham bilvosita)
Kelajakda 
tovar va 
xizmatlarni 
olish 
imkoniyati 
Informatsiyani
ng kelajakdagi 
bahosi
Biologik xilma-
xillik
Meros qiymati
Madaniyat


159 
Baholash 
metodlari 
Bozor 
narxlari 
usuli 
Xarajatlar 
usuli 
Gedonistik 
narxlar xosil 
qilish usuli 
Yoʻl-
transport 
xarajatlari 
usuli 
Subyektiv 
narxlarda 
baholash 
usuli 
Xarajatlar usuli 
Subyektiv narxlarda 
baholash usuli 
Bozor narxlari usuli 
Subyektiv 
narxlarda 
baholash usuli 
Gedonistik 
narxlar xosil 
qilish metodi 
Subyektiv 
narxlarda baholash 
usuli 
 
Ekotizim xizmatlarini baholash uchun natural va qiymat shaklidagi 
indikatorlardan foydalaniladi (7.3-jadval).
7.3-jadval 
Ekotizim xizmatlari (rekreatsiya va turizm) indikatorlari
Ekotizim xizmatlari 
Ekotizim xizmatlari indikatorlari 
Landshaft va zavqlanish: ekotizimlardan 
zavqlanish, madaniy xilma-xillik va oʻziga 
xoslik, maʼnaviy qiymati, maʼdaniy 
qadriyatlar
Aholi sonining oʻzgarishi va koʻchmas 
mulk bahosi
Ekoturizm va rekreatsiya: piyoda yurish, 
kemping, tabiat qoʻynida sayr qilish, 
changʻida uchish, rafting, baliq ovlash, 
tabiat manzaralarini, hayvonot dunyosi, 
oʻsimliklar dunyosini kuzatish 
Tashrif buyuruvchilar soni yil davomida. 
Turistlar soni. 
Madaniy bahosi va bahramand boʻlish: 
masalan: taʼlim,sanʼat va tadqiqotlar olib 
borish 
Tabiiy obyektlarga tashkil etilgan 
ekskursiyalar soni. 
Obyekt va va uning atrofi toʻgʻrisida 
teledasturlar, olib borilgan ilmiy 
tadqiqotlar, chop etilgan kitoblar soni 
Ekotizim va uning ekotizim xizmatlar (TEVp) quyidagi formula orqali 
hisoblanadi: 


160 
Bu yerda Q

- ekotizim xizmatlari indikatorlarining tovar va xizmatlar 
uchun bozor bahosiga ega boʻlgan, natural ifodasi (umumiy soni); 
Q
n
-
Tovar va xizmatlar uchun surrogat narxlar yordamida baholangan, 
natural foydasi (umumiy soni) ekotizim xizmatlari indikatorlari; 
Pm - ekotizim tovarlari va xizmatlari (resurslar) birligi uchun bozor narxlari; 
Pn - ekotizim tovarlari va xizmatlari (resurslar) birligi uchun surrogat 
narxlar; 
Ekotizim xizmatlarining iqtisodiy qiymatini hisobga olmagan holda, 
mahalliy darajadagi qaror qabul qiluvchilar organlar eng muhim foydani 
bilmaganliklaridan uni hisobga olmasliklari, natijada ekotizimlarga bevosita 
zarar yetkaziladi va uzoq muddatda ekotizim xizmatlarini koʻrsatish 
imkoniyatini cheklab qoʻyadi. 
Hududlarning rekreatsiya salohiyati va imkoniyatlarini iqtisodiy 
baholashda ekotizim yondashuvini qoʻllash, hududlarning rekratsiya va 
turizm imkoniyatini oʻrganishga imkon beradi. Ushbu indikatorlar 
hududlarni rivojlantirishning strategik rejalarini ishlab chiqish va hududiy 
rejalashtirish sxemalarini ishlab chiqish bosqichida mahalliy boshqaruv 
organlari uchun muhimdir. Hududlarning turizm sohasini rivojlantirish 
uchun resurslarni baholash mahalliy hokimiyat organlarining kelajak 
avlodlar manfaatlarini hisobga olgan holda barqaror rivojlanish qarorlarini 
qabul qilish imkonini beradi.

Download 2,87 Mb.
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   75




Download 2,87 Mb.
Pdf ko'rish

Bosh sahifa
Aloqalar

    Bosh sahifa



-jadval  Biologik xilma-xilikni umumiy iqtisodiy baholash

Download 2,87 Mb.
Pdf ko'rish