48
Shuni ta`kidlash joizki, ishlanayotgan axborotni eslab qolishning universal
usuli yo`q. Amalda, ko`pincha, usullar majmuidan axborotning u yoki bu qismi
tavsifiga bog’liq holda foydalaniladi.
Ishlanayotgan axborotni tahlil qilish - ilmiy tadqiqotning muhim vazifalaridan
biri.
Tahlil jarayonida ham axborot manbaini, ham ulardagi axborotni tasniflash va
sistemalashtirish zarur. Manbalarni ikki xil sistemalashtirish mumkin
: xronologik
tartibda va mavzu bo`yicha.
Birinchi holda barcha axborot mavzu bo`yicha ilmiy bosqichga ko`ra
sistemalashtiriladi, bular uchun sifat sakrashlari xosdir. Keyin har bir bosqichda
tegishli manbalar (bosqichlar) e`tibor bilan tanqidiy tahlil qilinadi. Buning uchun
yuqori darajada eruditsiya va bilmga ega bo`lish zarurdir.
Ikkinchi holda (mavzuli tahlil)da axborotning butun hajmi ishlab chiqilayotgan
mavzu masalalari bo`yicha sistemalashtiriladi. Bunda katta e`tibor ilmiy-texnikaviy
informatsiyaning so`nggi nashriga qaratiladi, ularda mazkur masala tadqiqoti yakuni
keltirilgan bo`lishi mumkin. Keyinchalik tanlov asosida alohida qiziqish tug’dirgan
boshqa manbalar tahlil etiladi.
Axborotni tahlil etishning ikkinchi talqini sodda va kam vaqt talab qiladi. Shu
bilan birga mazkur talqin bo`yicha mavzu bo`yicha to`liq bo`lmagan axborot hajmi
tahlil etiladi.
Ishlab chiqish (o`rganish, eslab qolish va tahlil) natijalari bo`yicha ilmiy-
texnikaviy axborot belgilanadi:
- dolzarblik va mavzuning yangiligi;
- mavzu bo`yicha nazariy va eksperimental tadqiqotlar sohasidagi so`nggi
yutuqlar;
- ilmiy tadqiqotning maqsad va vazifalari;
- mavzu bo`yicha ishlab chiqarish tavsiyalari;
- ilmiy ishlanmalarning texnikaviy, iqtisodiy va ekologik maqsadga
muvofiqligi.