Instituti

Download 2,53 Mb. Pdf ko'rish
bet	32/94
Sana	17.12.2023
Hajmi	2,53 Mb.
	#121790

1 ... 28 29 30 31 32 33 34 35 ... 94

Bog'liq
Ilmiy tadqiqot metodologiyasi

Birinchi daraja: Chop etilgan materialda, yangi fizik hodisalar va effektlarning
olinganligi to`g’risida xabar beriladi.
Ikkinchi daraja: Oldindan ma`lum fizik effektni qandaydir ko`rsatkichlari
bo`yicha tadqiqotlar o`tkaziladi (tashqi jarayonlar o`zgarganda va uning
barqarorligi, inertsialiligi, chiziqli yoki nochiziqlilik turi va boshqalar).
Uchinchi daraja: Tadqiqotning yangi ob`ekti yoki yangi matematik model
tavsiya qilinadi.
To`rtinchi daraja: Yangi vazifalarni shakl jihatdan qo`yish masalalari tavsiya
qilinadi (shu qatorda o`zgaruvchilarni o`lchovlarini aniqlash ham).
Beshinchi daraja: Tenglamalar tizimini oldin noma`lum bo`lgan yechimlari
ko`rsatiladi.
Oltinchi daraja: Oldin yechilgan masalalarni, boshqa xususiy yechish usullari
tavsiya etiladi.
Ettinchi daraja: Konstruktorlik, texnologik va boshqa turdagi yutuqlar haqida,
ularga erishish yo`llari ko`rsatilmagan holda, xabar beriladi.
Sakkizinchi daraja: Oldin ma`lum bo`lgan masalalarning turlarini konkret
sonli natijalari haqida ma`lumot ko`rsatilib o`tiladi.
To`qqizinchi daraja: Ma`lum vazifalarni qo`yishda va yechishda paydo
bo`lgan ba`zi bir o`zgarishlar to`g’risida xabar beriladi (hisobga olgan yoki olmagan,
aniqlash, ko`rsatkichlarni o`zgarishi va boshqalar).
O`ninchi daraja: Oldin ma`lum bo`lgan vazifalar yangi terminlarda
izohlanadi.
Agar tasodifiy holda yuzta (N=100) maqolalar tanlab olinsa, ular darajalari
bo`yicha tarqatilsa, i-darajasiga mos keluvchi N
i
son topilsa, va f (i) = N
i
/ N
diagrammasi qurilsa, unda asosiy ko`pchilik axbarotlar 7, 8, 9, 10 darajalarga
to`g’ri kelishi kuzatiladi. Bu darajadagi axborotlarni o`rganmasdan o`tkazib
yuborish, uncha katta zarar keltirmaydi.
Shunday qilib, juda ko`payib ketayotgan axborotni kuzatib turish uchun
quyidagi sxemani taklif qilish mumkin:
• axborot darajasi aniqlanadi;
• har bir materialga darajasiga nisbatan teskari proportsional vaqt ajratiladi;
• kichik darajali axborotlar umumlashtirish yo`li bilan o`rganiladi.
Axborot darajasi odatda chop etilgan materialni kirish va xulosalar qismini
o`qib chiqish orqali aniqlanadi. Tajriba shuni ko`rsatadiki, ushbu qismlar bo`yicha
darajani aniqlash imkoniyati bo`lmasa, bu materialning darajasi pastligi to`g’risidagi
holatni to`g’ri baholaydi va ularni juda sinchiklab o`rganish zarurligi yo`qoladi.
Axborot miqdorini kamaytirishning eng effektiv printsiplaridan biri - bilimlarni
umumlashtirishdir. Umumlashtirish - bu tashqaridan turib turli ko`rinishdagi
axborotlarga yagona nuqtai-nazarni topishdir.
Hozirgi paytda, ilmiy xodimlar uchun, o`ziga yangi bo`lgan bilim sohasini
o`zlashtirishdagi ma`lum bir qiyinchiliklar axborot manbalarining yetishmasligida

45
emas, balki ularning ortig’i bilan ta`minlanganligidadir. Bunda, qisqa yo`l bilan to`la
axborot beruvchi manbalarni tanlash muammosi paydo bo`ladi.
Nashr qilinadigan axborot materiallari quyidagilardir: monografiya shaklidagi
kitoblar va o`quv qo`llanmalari, respublika va xorijiy davlatlarning davriy
nashrlari, ilmiy to`plamlar, ekspress - axborotlar va referativ jurnallar.

Download 2,53 Mb.

1 ... 28 29 30 31 32 33 34 35 ... 94

Download 2,53 Mb.

Pdf ko'rish