O‘zbekistonda elektron biznesni rivojlantirish istiqbollari

1.5. Elektron biznes tizimlarini takomillashtirishning asosiy 
yo‘nalishlari 
Elektron biznes tizimlarini tashkil qilinishi nazariy va uslubiy jihat- 
dan yaxshi ishlab chiqilmaganligi sababli quyidagi eng muhim muam- 
molarni hal qilish talab etiladi: 
– elektron biznesni boshqarish tizimida qo‘llanadigan asosiy kate- 
goriyalar va tushunchalarni aniqlashtirish; 
– elektron biznes tizimini qurishning asosiy ilmiy tamoyillarini ish- 
lab chiqish; 
– Internet-iqtisodiyotni tuzilmaviy modelini ishlab chiqish hamda 
undagi elektron biznes tizimining o‘rnini asoslash; 
– Internet yordamida amalga oshiriladigan elektron biznes tizimi 
modellarini qurilish xususiyatlarini ochib berish; 
– Internet tarmog‘ida amalga oshiriladigan elektron biznesning 
tashkiliy-iqtisodiy modellarini har xil turlarining klassifikatsiyasi; 
– elektron biznesni qo‘llashning eng maqsadga muvofiq sohalarini 
asoslab berish; 
– elektron biznesni an’anaviy savdodan farqlaydigan, uni prinsipial 
xususiyatlarining klassifikatsiyasi; 
– elektron biznes tizimi asosiy elementlari tarkibini asoslash; 
– elektron magazinni tashkil qilishga qo‘yiladigan asosiy talablarni 
ifodalash; 
– elektron biznes tizimida qo‘llanadigan zamonaviy texnologiyalar 
bahosi hamda ulardan maqsadli foydalanish bo‘yicha tavsiyalar ishlab 
chiqish; 
– elektron biznes tizimida hal qilinishni lozim bo‘lgan asosiy tash- 
kiliy-iqtisodiy vazifalar majmuyini asoslash; 
– elektron magazinni tashkil qilish uchun maqsadga muvofiq das- 
turiy vositani tanlovini asoslash bilan bog‘liq metodikani ishlab chiqish. 
Ushbu metodika an’anaviy bir maqsadli yondashuv asosida emas, maz- 
kur vazifani yechishga ko‘p maqsadli (ko‘p mezonli) yondashuv asosida 
amalga oshiriladi hamda nisbatan yuqori iqtisodiy samaradorlikni ta’- 
minlaydi; 
– elektron biznesni barcha qatnashchilari tomonidan olinadigan 
umumiy iqtisodiy manfaatlarni tartiblashtirish; 
– ishlab chiqaruvchi – firmalar oladigan asosiy iqtisodiy-tashkiliy 
afzalliklarning majmuyini aniqlash. 
Elektron biznesni rivojlantirishda bugungi kunda O‘zbekistonda bir 
qator muammolar mavjud. Bular: 
16

– respublika to‘lov tizimlarini xorijiy to‘lov tizimlarini bilan uy- 
g‘unlikda qo‘llash bo‘yicha amaliy tavsiyalar yo‘qligi; 
– elektron biznes tizimlarining zamonaviy infratuzilmasini yara- 
tishda davlat tomonidan kerakli va keng miqyosdagi qo‘llab-quvvat- 
lashning cheklanganligi; 
– elektron biznes qatnashchilari o‘rtasida ma’lumot almashish xavf- 
sizligini yuqori darajasini ta’minlashning imkoni yo‘qligi. 
– intellektual mulkka huquqlarni samarali himoya qilishni ta’min- 
lash muammosi hal etilmaganligi; bu, ayniqsa, elektron usul bilan tar- 
qatilishi mumkin bo‘lgan tovarlarga tegishlidir; 
– ochiq tarmoqlarda elektron biznesni amalga oshirishni kerakli 
maxfiyligi hamda xavfsizligini kafolatlaydigan ishonchli mexanizmlar 
ishlab chiqilmaganligi; 
– elektron biznes tizimida samarali ishlay oladigan malakali muta- 
xassislarni etishmasligi (O‘zbekiston oliy ta’lim muassasalarida biznes 
sohasi mutaxassislarini tayyorlash asosan savdoni olib borishning an’- 
anaviy shakllariga mo‘ljallangan); 
– elektron biznes qatnashchilari salohiyatli xaridorlarning ko‘pchi- 
lik qismi talablariga javob beradigan tovarlar va xizmatlarga bo‘lgan 
narxlar tizimiga tayanmasligi; 
– elektron biznes qatnashchilarining o‘zaro munosabatlarini tartibga 
soladigan huquqiy bazaning nomukammalligi; 
– Internet-kompaniyalari (jumladan elektron magazinlar) ni tashkil 
qilish va amal qilishining iqtisodiy samaradorligini to‘g‘ri baholashga 
xizmat qiladigan maxsus metodikalar yo‘qligi; 
– elektron biznes tizimlarini rivojlantirish sur’atlari yuqori bo‘lma- 
gani sababli qo‘shimcha ish o‘rinlarini tashkil qilish imkoniyati chek- 
langanligi. 
Yuqorida qayd etilgan muammolardan ba’zilarini global va davlat 
miqyosida hal qilish mumkin. 

Download 3,23 Mb.