Фойдаланилган адабиётлар рўйхати.
1.
Мирзиёев Ш.М. Олий таълим тизимидаги устувор вазифалар. 16
июнь 2021й. https://president.uz/.
2.
Ўзбекистон Республикасининг
“Таълим тўғрисида”ги
қонуни.
Т.2020 йил.
84
3.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 8 октябрдаги
“Ўзбекистон Республикаси Олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлан-
тириш концепциясини тасдиқлаш тўғрисида”ги ПФ 5847 – сон фармони.
4.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 1 апрелдаги
“Илм-фан соҳасидаги давлат сиёсати ва инновацион ривожлантиришдаги
давлат бошқарувини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги
ПҚ-5047- сон фармони.
5.
Высшee oбрaзoвaниe сeгoдня. 2008. № 8. Издaтeльскaя группa
«Лoгoс», 2008. - С. 5.
6.
Кaрпeнкo М.П. Тeлeoбучeниe. М.: СТA, 2008. - С. 53.
7.
Реморенко, И.И. Перспективы применения сетевой формы
реализации образовательных программ в сфере педагогического образования /
И.И. Реморенко, А.И. Рожков // Вестник Герценовского университета. - 2014. -
№ 3-4. - С. 19-24.-https://lib.herzen.
8.
Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги
маълумотлари.
9.
https://gb.ru/blog/tsifrovizatsiya-ekonomiki/
AKTSIYADORLIK JAMIYATLARIDA ICHKI AUDIT XIZMATINING
ASOSIY VAZIFALARI
Tursunov Sh.
TMI mustaqil izlanuvchisi
Iqtisodiyotimizning hozirgi sharoitida aktsiyadorlik jamiyatlari faoliyatining
yanada ravnaq topishi hamda ularning xalqaro miqyosdagi aloqalari ko’lamining
kengayishi va rivojlanib borishi nafaqat son, balki sifat jihatidan yuqori saviyadagi
audit xizmatlariga bo’lgan talabni oshirmoqda.
Ichki auditni tashkil etishdan asosiy maqsad-mamlakatimizda faoliyat
yuritayotgan korxonalarda buxgalteriya hisobining to’g’ri yuritilishini ta’minlash,
soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar bo’yicha hisob-kitoblar to’g’ri yuritilishini
tekshirish, mulkdorlar manfaatini himoya qilish va boshqaruv organlari tomonidan
85
ularning manfaatlariga zid harakatlar qilinishining oldini olish, bunday holatlar
aniqlangan taqdirda bu haqda mulkdorlarni xabardor etishdan iborat. Ichki audit
xizmati korxona xodimlarining o’z vazifalarini yanada samaraliroq bajarishlariga va
shu bilan birga korxonaning ichki imkoniyatlarini aniqlash hamda ulardan to’liqroq
foydalanishga yordam beradi.
Aktsiyadorlik jamiyatlarini boshqarishda ichki audit xizmatining asosiy
vazifalari quyidagilar hisoblanadi:
-
kuzatuv kengashini ishonchli axborot bilan ta’minlashga va ichki auditni
amalga oshirish natijalari bo’yicha korxona faoliyatini takomillashtirishga doir
takliflar tayyorlash;
-
korxona boshqaruv organlariga ichki audit jarayonida aniqlangan
kamchiliklarni bartaraf etish yuzasidan tavsiyalarni tezkorlik bilan kiritish, ularning
bartaraf etilishini nazorat qilish;
-
boshqaruv apparatiga o’z funktsiyalarini samarali bajarishi uchun auditorlik
nazorati bo’yicha tahlil materiallari, tavsiyalar va boshqa ma’lumotlarni berish orqali
yordam ko’rsatish.
Mazkur vazifalarni amalga oshirishda ichki audit xizmati jamiyat Kuzatuv
kengashiga bevosita bo’ysunadi. Unga ichki audit o’tkazish va uning natijalari
bo’yicha hisobot tuzishda muayyan talablar qo’yiladi. Ichki audit xizmati xodimlari
o’zlari o’tkazgan tekshirishlar natijalari buzib ko’rsatilganligi, ularga taqdim etilgan
yoki ular tomonidan xizmat vazifalarining bajarilishi munosabati bilan o’zlariga
ma’lum bo’lgan korxona sirini tashkil etuvchi axborotning maxfiyligiga rioya
qilinmaganligi uchun javobgar hisoblanadilar.
Demak, aktsiyadorlik jamiyatlarda, eng avvalo, o’zini - o’zi nazorat qilish va
aktsiyadorlar hamda investorlarning ishtirokini ta’minlash kabi muammolarning
bartaraf etilishi, ularni jamiyat faoliyati to’g’risida to’liq ma’lumotga ega bo’lishi
ta’kidlab o’tilgan. Aktsiyadorlik jamiyatlarida tashkil etilgan ichki audit xizmati
aktsiyadorlar va investorlarni jamiyatning moliyaviy hisoboti va buxgalteriya hisobi
ma’lumotlari bilan to’liq ta’minlanganligi, ularning mablag’laridan samarali va
oqilona foydalanilayotganligi o’rganadi.
86
Aktsiyadorlik jamiyati tashkil etilganda yoki ish faoliyatini boshlaganida biznes-
reja tuzadi va ushbu reja asosida ish faoliyatini amalga oshiradi. Biznes reja kuzatuv
kengashi tomonidan tasdiqlanadi va barcha aktsiyadorlarga taqdim etiladi. Ichki audit
xodimlari dastlabki tekshirishni ushbu xujjatlarni o’rganishdadan boshlab, unga doir
barcha ma’lumotlarni tekshiradi.
Ichki audit xizmati xodimlarining asosiy vazifalari kuzatuvchi kengashni
ishonchli axborot bilan ta’minlash va ichki audit xizmati amalga oshirgan ishlar
natijalari bo’yicha aktsiyadorlik jamiyatida korporativ boshqaruv tizimiini
takomillashtirishga doir takliflarni tayyorlash hisoblanadi. Ushbu vazifalarni
bajarishda ichki audit xodimlari tekshirish ob’ektlarini aniqlab, oldindan rejalashtirib
olgan bo’lishi lozim. Tekshirish ob’ektlari ichki auditorlar uchun juda muhim bo’lib,
ularni o’z vaqtida audit qilish hamda ichki audit jarayonida aniqlanadigan
kamchiliklar yuzasidan ma’lumotlarni aktsiyadorlik jamiyatining boshqaruv
organlariga tezkorlik bilan kiritish, ularning bartaraf etilishini nazorat qilish kerak.
Ichki audit xizmati jamiyatning ijroiya organi, vakolatxonalari va filiallari
tomonidan qonun hujjatlariga, ta’sis hujjatlari va boshqa hujjatlarga rioya etilishini,
buxgalteriya hisobi va moliyaviy hisobotlarda ma’lumotlarning to’liq hamda to’g’ri
aks ettirilishi ta’minlanishini, xo’jalik operatsiyalarini amalga oshirishning
belgilangan qoidalariga rioya etilishini, aktivlarning saqlanishini, shuningdek
jamiyatni boshqarish yuzasidan qonun hujjatlarida belgilangan talablarga rioya
etilishini tekshirish va bu borada monitoring olib borish orqali jamiyatning ijroiya
organi, vakolatxonalari va filiallari ishini nazorat qiladi hamda baholaydi.
Fikrimizcha, aktsiyadorlik jamiyatlarida ichki auditning ahamiyati nafaqat
boshqaruv organlarini axborot bilan ta’minlaydi balki, aktsionerlarning ham
huquqlarini himoya qilishda hissasi ulkandir. Ichki audit xizmati xodimlari kuzatuv
kengashiga va aktsiyadorlar oldida jamiyatning buxgalteriya hisobi ma’lumotlaridan
foydalanib, ichki auditorlik hisobotini tuzadi va belgilangan tartibda kuzatuv
kengashiga hisobot beradi. Ichki audit xizmati xodimlari bevosita korporativ
boshqaruv xodimlari va kuzatuv kengashi tomonidan tayinlanadi va ularning
faoliyatini muvofiqlashtirib boradi.
|
