|
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatiniBog'liq ЖДПУ Мактаб менежменти 06 12 22 Анжуман тўплам 125
“Ta’lim muassasalarida boshqaruv va o‘quv sifatini
takomillashtirish muammolari” – respublika ilmiy-amaliy konferensiyasi
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
06.12.2022
mamlakatda faoliyat yuritishi mumkin va tahlil qilingan umumta’lim maktabiga bevosita tahdid
solmaydi [2].
Biroq, bir maromdagi andozaning mavjudligi o‘z imkoniyatlarini tanqidiy baholash, zaif
tomonlarini aniqlash va ularni bartaraf etish choralari haqida o‘ylash imkonini beradi.
Yangi raqobatchilarning paydo bo‘lish xavfi ko‘p jihatdan ma’lum bir OTM ga qamrovga
tayyorlanish qanday shaklda borishiga bog‘liq.
Misol uchun, mukammal yoki monopolistik raqobat shaklida ishlaydigan umumta’lim
maktablari kirish uchun ochiqdir.
Bu umumta’lim maktablarida ishga kirishish uchun katta sa’y-harakat kerak emas, bu yerda
hech qanday qonuniy to‘siqlar yo‘q. Ammo aynan shu faoliyatlarda raqobatchilarga nisbatan
tajovuzkor munosabatda bo‘lgan ko‘plab umumta’lim maktablarining mavjudligi sababli eng faol
raqobat kuzatiladi. Oligopolistik ta’lim sohasidagi faoliyatlarda ‘o‘yinchilar” soni sezilarli
darajada kamayganligi sababli raqobat biroz pastroq, odatda, ularning soni 5-6 dan oshmaydi, bu
umumta’lim maktablar, masalan, nufuzli mehnat bozorida yetishmaydiga kadrlar yo‘nalishiga
yoki nufuzli xorijiy OTM larga kirish zarurati bilan izohlanadi. Obyektiv xulosa shuni
ko‘rsatadikiOTM larga o‘qishga kirish qanchalik qiyin bo‘lsa, raqobat shunchalik kam bo‘ladi.
Shu sababli, yangi raqobatchilarning paydo bo‘lish xavfini tahlil qilish jarayonida ta’lim
sohasining yangi ishtirokchisi obyektiv ravishda yengib o‘tishi va uning imkoniyatlari va
istiqbollarini baholashi kerak bo‘lgan to‘siqlarni hisobga olish kerak.
M.Porter ana shunday to‘siqlar qatoriga quyidagilarni kiritishni taklif qiladi:
- kam sa’y-harakatlar tufayli katta hajmdagi yutuqlarni qo‘lga kiritish va keyinchalik
maqsadga tezda erishish zarurati;
- allaqachon barqarorlashgan ta’lim sohasida yangi ishtirokchi brendini shakllantirish va
uning ulushini egallash uchun yuqori sa’y-harakatlar;
- dastlabki qilingan sa’y-harakatni tezda qaytara olmaslik;
- agar ta’lim sohasida ma’lum qoliplar shakllangan bo‘lsa, yangi Umumta’lim maktablari
umumta’lim maktablari uchun bu yo‘nalishga o‘tishdagi qiyinchiliklar;
- yangi yo‘nalishlarni abiturientlarga yetkazish kanallarini shakllantirish muammolari;
- ushbu ta’lim sohasidagi oldinggi yo‘nalishlarga qaraganda yangi yo‘nalishlardagi sa’y-
harakatlarning yuqoriligi;
- hokimiyatning salbiy pozitsiyasi, yangilarining paydo bo‘lishidan manfaatdor emasligi.
Maktab ma’muriyatining sa’y-harakatlarni kamaytirish qobiliyati, agar:
agar abituriyentlar qiyinchiliklar evaziga tashkil qilingan umumta’limda OTMga kirish
uchun barchasi harakat qilsagina maktab ma’muruiyati bu boradagi moddiy va jismoniy
qiyinchiliklardan holi bo‘ladi;
tahlil qilinayotgan umumta’lim maktabi tomonidan yetkazib beriladigan ta’lim resurslari
(ko‘rgazmali qurollar, yetuk o‘qituvchilar) tannarxining salmoqli ulushga egaligi tufayli ta’lim
sifatining oshganligidan manfaatdor;
o‘xshash ta’limni amalga oshiruvchilar ko‘p bo‘lsa, raqobatchilar qulayroq shartlarni taklif
qilishlari mumkin.
Umumta’lim maktablari uchun ko‘plab sohalarda tahdid umuman kutilmagan joydan kelib
chiqishi mumkin, xususan, tegishli sohadagi ilmiy kashfiyot kutilmagan yon natija berishi va uzoq
vaqtdan beri ma’lum bo‘lgan muammoning yangi, noan’anaviy yechimiga olib kelishi mumkin,
buning natijasida umumta’lim maktabining bilim berish jarayoni umuman talabga javob bermay
qoladi, oqibatda u faoliyatini to‘xtatadi yoki filial maktabga aylantiriladi.
Umumta’lim maktablari uchun atrofdagi muhit omillarini tahlil qilish faqat raqobat muhitini
hisobga olish bilan cheklanmaydi. Tashqi muhitni tahlil qilishda ko‘plab boshqa mintaqaviy,
mahalliy yoki tarmoq omillari ham hisobga olinishi kerak.
|
| |
