|
- situatsion motivatsiya funksiyasi
|
| bet | 11/34 | | Sana | 13.02.2024 | | Hajmi | 1,17 Mb. | | #155602 |
Bog'liq 6. Qodirova G. Avtoreferat- situatsion motivatsiya funksiyasi: xorijiy til bo‘yicha bilimlarni taqdim etishda individuallikni ko‘rsatish kerak bo‘lganda, talabaning o‘z-o‘zidan yoki mo‘ljallangan xorijiyt tildagi muloqotda tashabbuskorligining paydo bo‘lishi uchun old shart-sharoitlarni yaratadi;
- lingvokognitiv motivatsiya funksiyasi: u talabalarning tilga va uning lingvistik tabiatiga, demak, ushbu tilning lingvistik xususiyatlarini o‘rganishga ijobiy munosabatda bo‘lishdan iborat;
- instrumental motivatsiya funksiyasi: chet tili materialini o‘zlashtirishda talabalarning muayyan faoliyat turlariga ijobiy munosabatidan iborat;
- ijtimoiy-madaniy funksiya: xorijiy madaniyatni o‘rganish uchun chet tilini o‘rganish motivatsiyasini oshirishni ta’minlaydi (masalan, nutq xatti-harakatlari va odob-axloq xususiyatlari haqida), shuningdek, mintaqaviy tadqiqotlar materiallari bilan keyingi tanishish.
Xorijiyt tilni (Ingliz tili) o‘rganishni rag‘batlantiruvchi motivatsion sohaning turli jihatlarini hisobga olgan holda, muhandislik yo‘nalishidagi talabalarga xorijiy tilni o‘rganish motivatsiyasining quyidagi tizimli shakllantiruvchi tamoyillari aniqlandi:
- xorijiy tilni o‘zlashtirishga ijobiy munosabatni amalga oshirish tamoyili
- til o‘rganishni eng muhim shaxsiy ustuvorliklar qatoriga qo‘yish tamoyili
- kelajakdagi kasbiy faoliyat xususiyatlarini hisobga olish tamoyili
- talabalarni bilimdan faol foydalanishga undaydigan didaktik sharoitlarni yaratish tamoyili
- til materialining murakkablik darajasidan oshib ketish tamoyili
- xorijiy tilni o‘rganish motivatsiyasini oshirish uchun ijtimoiy-o‘yin modelidan foydalanish tamoyili.
Biz xorijiy tilni o‘zlashtirishga ijobiy munosabatni rag‘batlantirish tamoyilidan boshlaymiz, bu, birinchi navbatda, muhandislik yo‘nalishlari talabalari o‘rtasida xorijiy tilni o‘rganish uchun motivatsiyani shakllantirish muammosi bilan bog‘liq ko‘plab omillarni hisobga olishni talab qiladi:
- talabalarning xorijiy tilni bilish qobiliyatini hisobga olgan holda hozirgi ta’lim darajasi;
- xorijiy tildagi to‘liq ma’lumotlarning mazmuni;
- darsda til faoliyatining kasbiy yo‘nalishi;
- talabalarning xorijiy tilni o‘rganishdagi faoliyatning kommunikativ jihatlaridan qoniqish;
- o‘qituvchi va talabalar o‘rtasida, shuningdek, o‘quv guruhining o‘zida samarali munosabatlarning mavjudligi;
- talabalarning shaxsiy xususiyatlarini, ularning ilmiy muvaffaqiyatga intilishlarini, shuningdek, xorijiy tilga qiziqishning namoyon bo‘lishini hisobga olish;
- sinfda hissiy boylik, til muhitini yaratish, bu tilni o‘rganishga qo‘shimcha turtki beradi.
Amaliyot shuni ko‘rsatadiki, darslarning ushbu noan’anaviy shakllari quyidagi o‘quv maqsadlarini amalga oshirishni o‘z ichiga olgan rivojlanish salohiyatining barcha ko‘rsatkichlariga ega:
- talabalarning kognitiv, intellektual va lingvistik qobiliyatlarini rivojlantirish;
- o‘rganilayotgan til mamlakatining madaniy qadriyatlari va an’analariga qiziqishni shakllantirish;
- bag‘rikenglik va boshqa madaniyatlarga hurmat bilan bog‘liq bo‘lgan qadriyat yo‘nalishlarini rivojlantirish;
- kommunikativ faoliyatning turli holatlarida til bilimlaridan foydalanishga barqaror ehtiyojni rivojlantirish va boshqalar.
Shunday qilib, ta’limning noan’anaviy shakllaridan foydalanish talabaning chet tilini o‘rganishga bo‘lgan shaxsiy qiziqishiga bo‘lgan munosabatni amalga oshirishga yordam beradi, bu bizning fikrimizcha, chet tilini o‘rganish motivatsiyasining quyidagi tizimni tashkil etuvchi tamoyili bilan to‘liq yordam beradi - til o‘rganishni eng muhim shaxsiy ustuvorliklar qatoriga qo‘yish tamoyili.
Dissertatsiyaning “Bo‘lajak muhandislarni xorijiy tillarni o‘rganishga bo‘lgan motivatsiyani oshirish metodikasi” deb nomlangan ikkinchi bobida interaktiv metodlar asosida bo‘lajak muhandislarni xorijiy tillarni o‘rganishga motivatsiyasini oshirish modeli, bo‘lajak muhandislarga xorijiy tillarni o‘rgatishda interfaol texnologiyalardan foydalanish metodikasi hamda bo‘lajak muhandislarga xorijiy tillarni o‘rganishga motivatsiyani oshirish texnologiyalari haqida fikr yuritilgan.
Tadqiqotimizda texnika yo‘nalishi oliy ta’lim muassasalarida bo‘lajak muhandislarni xorijiy tillarni o‘rganishga motivatsiyasini rivojlantirish jarayoni modelining analogidan foydalanamiz. Bo‘lajak muhandislarning xorijiy tillarni o‘rganishga motivatsiyasini rivojlantirish uchun biz tomondan ishlab chiqilgan pedagogik modeli o‘ziga xos xususiyati yangi mahsulot yaratish uchun ta’lim loyihasini amalga oshirishda yangi bilim olish, loyihalash natijasida kasbiy muammolarning yechimini topish jarayonida CDIO texnologiyasidan foydalanish hisoblanadi.
Biz tomonimizdan ishlab chiqilgan bo‘lajak muhandislarning xorijiy tillarni o‘rganishga motivatsiyasini rivojlantirish modeli quyidagi bloklar bilan ifodalanadi: maqsadli, mazmunli, jarayonli, baholash (1-rasm).
Maqsadli blokida bo‘lajak muhandislarning xorijiy tillarni o‘rganishga motivatsiyasini rivojlantirish maqsadi ko‘zda tutilgan.
Modelning mazmunli blokida bo‘lajak muhandislarning xorijiy tillarni o‘rganishga motivatsiyasini rivojlantirishda hisobga olinishi lozim bo‘lgan yondashuv va tamoyillar keltirilgan. Modelning ushbu bloki tizimli, faoliyatli, kompetensiyaviy, shaxsga yo‘naltirilgan, lingvomadaniy, integrativ yondashuvlar bilan ifodalanadi. Shuni ta’kidlash lozimki, biz muhandislik yo‘nalishi talabalarini xorijiy tillarni o‘rganishga motivatsiyasini rivojlantirish modelidagi asosli yondashuvlar o‘rtasidagi o‘zaro bog‘liq ta’lim loyihasi asosida xorijiy tillarni o‘rganishga motivatsiyasini tarkibiy qismlari bilan bog‘liq munosabatlarni aniqladik. Shunday qilib, shaxsga yo‘naltirilgan yondashuv bo‘lajak muhandislarni xorijiy tillarni o‘rganishga motivatsiyasini barcha komponentlari uchun uslubiy asos bo‘lib, har bir talaba o‘z-o‘zini rivojlantirish va turli o‘quv vositalaridan foydalanish orqali o‘z-o‘zini rivojlantirish imkonini beradi.
Bo‘lajak muhandislarni xorijiy tillarni o‘rganishga motivatsiyasini rivojlantirish modelining komponentlarini amalga oshirishda albatta pedagogik shart-sharoitlarning o‘rni beqiyosdir. Biz tadqiqot doirasida quyidagi bir–biri bilan bog‘liq pedagogik shartlarni ajratib o‘tdik (Shaxsiy – motivasion, Tashkiliy–metodik, Moddiy-texnik).
Jarayonli blok bo‘lajak muhandislarni xorijiy tillarni o‘rganishga motivatsiyasini rivojlantirishni interfaol texnologiyalar yordamida amalga oshirilishini hisobga olgan holda, o‘qitishning ko‘rib chiqiladigan shakllari quyidagicha bo‘ladi: auditoriyada jamoaviy, guruhli va yakka tartibda, auditoriyadan tashqarida mustaqil ta’lim hamda onlayn ta’lim.
|
| |
