44
▪
trener yakka va guruh xatolarining umumiy soni bo‘yicha tushuncha beradi, ularni
alohida – alohida sharhlab beradi.
Ta’lim
jarayonida bilim, ko‘nikma va malakalarning shakllanganlik darajasini nazorat
qilish alohida ahamiyatga ega. Shu xususda og‘zaki savol-javob shakli an’anaviy usullardan biri
hisoblanadi. Og‘zaki savoldan javob o‘quvchilarni hozirjavoblikka tayyorlaydi, mantiqiy javobni
tezda fikran tayyorlab so‘zlarda ifoda qilish ko‘nikmasini hosil qiladi. Og‘zaki
savol-javob
yakka-yakka va yoppasiga so‘rash orqali amalga oshiriladi. Yakka o‘quvchidan suralganida
o‘qituvchi o‘quvchiga bir nechta-savol beradi. O‘quvchining javoblaridan o‘quv
materialining
qanchalik o‘zlashtirilganligi ma’lum bo‘ladi. Butun sinf yoppasiga so‘ralganida o‘qituvchi
o‘zaro mantiqiy bog‘langan qator sinf oldiga qo‘yadi, o‘quvchilarni javob berishda faollikka
chaqiradi. Og‘zaki savol-javob orqali o‘quvchilar og‘zaki nutq madaniyatini o‘stiradi.
Ularni
so‘zamollikka, ravon adabiy so‘zlar ishlatib mantiqiy javob berishga,
shakllangan bilimlarni
so‘zlarda ifodalashga o‘rgatadi.
Ko‘p hollarda nazoratning yozma shakli o‘quvchilar ichki sir-asrorlarini, kechinmalarini,
yashirinib yotgan iste’dodlarini ochish imkonini beradi. Bu usul yozma sinovni 15-20 daqiqa
yoki butun dars davomida o‘tkazilishi mumkin. Keyingi
yillarda yozma ishlarning
dasturlashtiriladigan shakli o‘quv tarbiya jarayonida keng qo‘llanilayapti. Bunda o‘qituvchi
savollar ro‘yxatini tuzadi, ularning har biriga kerakli bo‘lgan javoblarni taqlif qiladi, bu
javoblarning bittasi to‘laroq bo‘ladi. O‘quvchilarning vazifasi javoblar ichidan nisbatan to‘laroq
va aniq‘rogini tanlashdir. Shu uslub bilan o‘quvchilarni musiqiy o‘quvini o‘stirish mumkin.
Ba’zi musiqiy o‘quvi bo‘sh bo‘lgan o‘quvchilar bilan darsdan keyin
alohida yakka tartibda
shug‘ullanib, topshiriqlar beriladi va ovozlari sozlanib, qo‘shiqlar alohida o‘rgatiladi. Shu tariqa,
hamma o‘quvchilarni musiqaga qiziqishi, qo‘shiq kuylashi, musiqa tinglash ishtiyoqi, qobiliyati,
musiqiy o‘quvi bir xilda oshib boradi va hamma bilan birgalikda qo‘shiq kuylash ko‘nikma va
malakalari hosil bo‘ladi.
