• Richag ham boshqa mexanizm kabi ishdan yutuq bermaydi.
  • qiya tekislik ishdan yutuq




    Download 1,85 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet69/134
    Sana28.06.2024
    Hajmi1,85 Mb.
    #266146
    1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   134
    Bog'liq
    6-sinf fizika uzb

    qiya tekislik ishdan yutuq 
    bermaydi.
    Balki richag ishdan yutuq berar? 67-rasmdan ko‘rinadiki, 
    richagning kichik yelkasiga qo‘yilgan yukni 
    s
    2
    masofaga siljitish uchun 
    katta yelkaga qo‘yilgan 
    F
    1
    kuch 
    s
    1
    masofani o‘tishi kerak. Demak, 
    richagda ham kuchdan olinadigan yutuq masofadan yutqazish evaziga 
    bo‘lar ekan. Bu holda 
    bo‘ladi (67-rasm). Bajarilgan ish 
    uchun 
    F
    1
    s
    1

    F
    2
    s
    2
    yoki 
    A
    1

    A
    2

    Richag ham boshqa mexanizm kabi 
    ishdan yutuq bermaydi.
    Richag qonunini kashf etgandan so‘ng juda 
    ruhlanib ketgan Arximed «Menga tayanch nuqtasini bering, men 
    Yerni ko‘taraman» deb aytganligi haqida afsona bor. Nazariy jihatdan 
    olganda juda uzun yelkali richag bilan Yer og‘irligiga teng kuch hosil 
    qilish mumkin. Lekin richagning kichik yelkali uchi Yerni 1 sm ga 
    ko‘ targanda, katta yelkali uchi kosmosda shunday katta aylana yoyini 
    bosishi kerakki, buning uchun Arximed 1 
    m/s tezlik bilan yursa, 
    million yil kerak bo‘lar edi!


    94
    66-rasm.
    67-rasm.
    68-rasm.
    Xuddi shunday yo‘l bilan ko‘char blok ham 
    ishdan yutuq bermasligini isbotlash mumkin. 
    Bunda yukni 
    h
    balandlikka ko‘tarish uchun 
    blokdan o‘tgan arqon uchini 2
    h
    masofaga ko‘ tarish 
    zarur bo‘ladi (68-rasm). Ko‘char blokda kuchdan 
    2 marta yutuq olinsa-da, ma 
    sofadan 2 marta 
    yutqiziladi. Natijada ko‘char blok ham ishdan 
    yutuq bermaydi.
    Shunga o‘xshash yo‘llar bilan boshqa oddiy 
    me xaniz mlar ham ishdan yutuq bermasligini 
    isbotlash mumkin.

    Download 1,85 Mb.
    1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   134




    Download 1,85 Mb.
    Pdf ko'rish