Uyali aloqa mobilligini boshqarish

253 
Mobil IP ning standartidagi kabi, GSM texnologiyasida bilvosita 
marshrutizatsiya orqali yondashuv qo’llanadi (6.5.2-bo’limga qarang), bunda 
korrespondentni chaqirish avvaliga mobil abonentning uy tarmog’iga, keyin esa u 
yerdan – tashrif buyurgan tarmoqqa yuboriladi. GSM texnologiyasining 
terminologik apparatida mobil foydalanuvchining uy tarmog’ini umumiy 
foydalanish uy mobil tarmog’i deb atash qabul qilingan (boshqacha aytganda, 
PLMN uy tarmog’i). «PLMN» qisqartmasini talaffuz qilish ancha qiyin bo’lgani 
uchun, va biz turli qisqartmalar va akronimlarning aralashmasiga yo’l qo’ymaslik 
vazifamizni unutmagan holda, biz ushbu matnda PLMN uy tarmog’ini oddiygina 
uy tarmog’i deb ataymiz. Uy tarmog’i – bu abonentning xizmat ko’rsatish 
shartnomasi tuzilgan uyali aloqa operatoridir (ya’ni, abonentga har oyda uyali 
aloqa xizmatlari uchun haq to’lash yuzasidan hisob taqdim etadigan operatordir). 
Tashrif buyurgan PLMN tarmog’i, biz uni oddiygina tashrif buyurgan tarmog’i 
deb ataymiz – bu abonent hozirgi vaqt mobaynida mavjud bo’lgan tarmoqdir.
Mobil IR texnologiyasi holatidagi kabi, uy tarmog’i va tashrif buyurgan 
tarmoqning javobgarlik sohalari ancha darajada farqlanadi.

Uy tarmog’i o’z abonentlarining registri deb ataladigan axborot bazasiga 
ega (Home location register, HLR), uning tarkibida uyali telefonning 
doimiy raqami va abonentlarning har biri haqidagi axborotni o’z ichiga 
oladi. Registrda abonentlarning joylashuvi haqidagi axborotning mavjudligi 
ham juda muhimdir. Shunday qilib, agar abonentlarning birortasi boshqa 
operatorning tarmog’ida roumingda bo’lsa, registrning tarkibida tashrif 
buyurgan tarmoqning manzilini olish uchun axborotning yetarli miqdori 
bo’ladi (biz bu jarayonni ham keyinchalik ta’riflaymiz), ushbu manzilga 
mobil abonentga kiruvchi chaqiruvni marshrutlashtirish amalga oshirilishi 
lozim bo’ladi. Biz keyinchalik ko’ramizki, mobil abonentga chaqiruv 
bo’lganda korrespondent mobil aloqaning shlyuzli kommutatsiya markazi 
(Gateway Mobile services Switching Center, GSMC) deb ataladigan 
maxsus kommutator bilan bog’lanadi. Qisqartmalarni adashtirmaslik 

254 
maqsadida, biz yana GSMC ni soddaroq ta’rif bilan ataymiz: uy MAKM 
markazi. 

Tashrif buyurgan tarmoqda roumingli abonentlarning registri (visitor 
location register, VLR) deb ataladigan axborot bazasi mavjud bo’ladi. Bu 
registrda hozirgi vaqt mobaynida VLR tomonidan xizmat ko’rsatiladigan 
tarmoqning uchastkalaridan birida mavjud bo’lgan har bir abonent haqidagi 
yozuvni o’z ichiga oladi. Shunday qilib, rouming abonentlar registrining 
yozuvlari bunday abonentlar tarmoqqa ulanishi va undan o’chirib chiqib 
ketishi sari paydo bo’ladi va yo’qoladi. Odatda rouming abonentlarining 
registri tashrif buyurgan tarmoq orqali kiruvchi va chiquvchi chaqiruvni 
o’rnatishni boshqaradigan mobil aloqaning kommutatsiya markazi (MAKM) 
bilan birga qo’llanadi.
Aslida, uyali aloqa operatorining tarmog’i ayni paytda xizmat ko’rsatish 
haqida shartnoma tuzilgan abonentlar uchun uy tarmog’i, va boshqa uyali aloqa 
operatorlarining abonentlari uchun tashrif buyurgan tarmoq deb hisoblanadi.

Download 11,41 Mb.