11
Loyihani boshqarish ko„p jihatdan tashkiliy-iqtisodiy jarayonlarga kiradi
hamda loyihani boshqarishning turli funktsiyalarini amalga oshirish bilan bog„liq
boshqaruv masalalarini hal qilishga yo„naltirilgan.
Loyihalarda qo„llaniladigan loyihani boshqarishning ko„pgina jarayonlarini
odatda 5ta guruhga ajratish mumkin.Ularning
har biri bir yoki bir
nechajarayonlarni o„z ichiga oladi:
1. Initsiatsiya jarayoni–loyiha yoki uning navbatdagi fazasi bo„yicha ish
boshlanganligini rasmiy tan olish (bunga buning uchun zarur bo„ladigan barcha
ishlar va tadbirlar kiradi).
2. Rejalashtirish jarayoni–loyihaning maqsad va natijalariga muvaffaqiyatli
erishish uchun loyiha rejasini va boshqarishning harakatdagi
tashkiliy-texnik
tizimini ishlab chiqish.
3. Bajarish jarayoni–loyiha rejasini bajarish uchun mehnat va moddiy
resurslarni loyihaga muvofiqlashtirish.
4.Nazorat qilish jarayoni–loyiha bo„yicha bajarilgan ishlarni miqdoriy
baholash, monitoring yo„li bilan loyihaning bajarilishi va maqsadga erishilganlikni
kuzatib borish va loyiha rejasidan salbiy cheklanishlarni
bartaraf qilish uchun
zaruriy tuzatmalarni amalga oshirish.
5.Yopilish jarayoni–bajarilgan loyiha yoki uning alohida fazasini rasmiy
qabul qilish, shartnomalarning yopilishi va loyihani nihoyasiga etkazish.
Loyihani boshqarish bo„yicha asosiy ishlarning mazmunini quyidagicha qayd
qilish mumkin:
INITsIATsIYa (tashabbus ko„rsatish)
–loyiha yoki uning navbatdagi fazasini initsiatsiyalash;
–loyiha kontseptsiyasini ishlab chiqish;
–texnik-iqtisodiy asoslash;
–loyihani baholash va tasdiqlash.
REJALAShTIRISh
–predmet sohasi (maqsadi, natijalari)ni rejalashtirish;
12
–loyihaning tarkibiy dekompozitsiyasi;
–ishlar va ularning o„zaro bog„liqligini aniqlash;
–resurslarni rejalashtirish;
–ishlar muddatlarini baholash;
–ishlarni kalendar rejalashtirish;
–qiymatni baholash va loyiha byudjetini shakllantirish;
–tashkiliy rejalashtirish;
–loyiha komandasini shakllantirish;
–loyihada kommunikatsiyalarni rejalashtirish;
–loyihada sifatni rejalashtirish;
–identifikatsiyalash, loyihadagi tahlikalarni baholash;
–tahlikalarga sezgirlik tadbirlarini ishlab chiqish;
–shartnomalar va ta‟minotni rejalashtirish;
–loyiha rejasini ishlab chiqish (rejalashtirishning
barcha jarayonlari
natijalarini o„z ichiga oluvchi va birlashtiruvchi yagona holda jamlangan va
kelishilgan hujjat).
BAJARISh
–loyiha rejasini bajarishni tashkil etish va muvofiqlashtirish;
–loyiha komandasini rivojlantirish;
–axborotlarni taqsimlash;
–predmet sohani tasdiqlash;
–ishga, xizmatlarga, ta‟minotga buyurtmalarni joylashtirish;
–shartnomalar tuzish va ularni kuzatib borish.
NAZORAT QILISh
–loyiha ishlarining bajarilish holati to„g„risida hisobot berish;
-o„zgarishlarni boshqarish;
–predmet sohani, bajarilish muddatlarini, loyiha qiymatlarini nazorat qilish;
–tahlikalarni kamaytirish bo„yicha tadbirlarni nazorat qilish;
–sifatni nazorat qilish;
–shartnomalarning bajarilishini nazorat qilish.
13
YoPILIShI
–loyihaning ma‟muriy nihoyalanishi;
–shartnomalarning yopilishi.
Loyihani boshqarishning mazmuniga oid asosiy masalalarni yoritish bilan bir
qatorda uni nima uchun boshqarish zarurligi to„g„risidagi savol oldimizda
ko„ndalang bo„lib turaveradi. Agar ushbu savol loyiha menejeriga berilsa, u oddiy
ravishda: «Loyihani o„z vaqtida, o„zining smetasi doirasida va uning o„ziga xos
talablarga mos tarzda bajarish uchun», deb javob beradi.
Ammo har doim ham va barcha loyihalar uchun
ham LBning usullari va
vositalarini qo„llayverish o„zini oqlaydimi? Bu katta sarf xarajat talab etadi.
Shuning uchun ham bunday muammolarga duch kelmaslik maqsadida har bir
loyihaga alohida e‟tibor bergan holda ularni har tomonlama tahlil qilish va aynan
qaysi loyihani boshqarishga maxsus usullar va vositalarni qo„llash zarurligini
aniqlash maqsadga muvofiq bo„ladi.
Ma‟lumki, uncha katta bo„lmagan korxonalar va firmalardagi kichik loyihalar
har bir loyihani boshqarish uchun maxsus tashkilotlar
va rasmiy usullarni
qo„llashni talab qilmaydi. Loyiha uchun mas‟ul bitta menejer hatto o„zining
«boshqarishning norasmiy usullari»ni qo„llagani holda ushbu ishni to„la bajara
oladi. Ammo juda yirik loyihalarni boshqarishda albatta boshqarishning rasmiy
usullari va vositalaridan foydalanish zarur.
