Tabiiy- ilmiy fanlar savodxonligi

445 
o‘quvchilar xalqaro talab darajasiga o‘rgatib borilmoqda. Joriy yilning 
may oyida Xalq ta’limi vazirligi va YUNISEFning O‘zbekistondagi 
vakolatxonasi 
hamkorligida 
“O‘quvchilarning 
muvaffaqiyatli 
o‘zlashtirishiga salbiy ta’sir etuvchi omillarni aniqlash” mavzusida 
tadqiqot o‘tkazildi. Unda respublika bo‘yicha tanlab olingan 255 ta 
maktabda tahsil olayotgan 4 - sinf o‘quvchilarining matematika, o‘qish 
va tabiatshunoslik fanidan bilimi tajriba tariqasida sinovdan o‘tkazildi. 
Monitoring uchun TIMSS tadqiqoti materiallari mazmuni, talabidan 
kelib chiqib, test savollari tayyorlandi. Test sinovi materiallari 
YUNISEF tashkiloti bilan hamkorlikda umumlashtirilib, tahlil 
qilinmoqda. Shuningdek, vazirlik YUNISEF bilan hamkorlikda PISA 
talabi asosida umumiy o‘rta ta’limning davlat ta’lim standartlari va 
o‘quv dasturlarini takomillashtirish ustida ham ishlamoqda. Vazirlar 
Mahkamasining 2017 yil 6 apreldagi 187- sonli qarori bilan tasdiqlangan 
DTS, o‘quv reja va o‘quv dasturlari (birinchi navbatda, matematika, 
fizika, biologiya, ona tili va adabiyot) xalqaro ekspertlar tomonidan 
ko‘rib chiqilib, xulosa va tavsiyalar olinmoqda. Oldimizdagi dolzarb 
vazifalar Xalqaro miqyosdagi test sinovlaridan o‘tayotgan o‘g‘il - 
qizlarimiz shu talabga javob beradigan bilim, malaka, ko‘nikmani 
egallagan va ularda shunga muvofiq kompetensiya shakllangan bo‘lishi 
lozim.
2021 yilda o‘tkaziladigan PIRLS xalqaro baholash dasturida 70 ga 
yaqin davlatlar qatorida mamlakatimizdagi 4- sinf o‘quvchilari ham ilk 
marotaba ishtirok etadi. Tadqiqotlar 2001, 2006, 2011, 2016 yillarda 
o‘tkazilgan bo‘lib, 2021 yil tadqiqotning beshinchi davriyligi 
hisoblanadi. Har besh yilda o‘tkaziladigan PIRLS dasturi 4- sinf 
o‘quvchilarining o‘qib tushunish ko‘nikmasini xalqaro darajada 
baholaydi. Mazkur dastur 4- sinf o‘quvchilarining matematika va tabiiy 
fanlardan bilim darajasini baholaydigan TIMSS dasturini to‘ldirishga 
yo‘naltirilgan bo‘lib, IEA tashkilotining Gamburg va Amsterdam 
shaharlaridagi idoralari bilan yaqindan hamkorlikda boshqariladi. 
O‘quvchilarning 
erishgan 
yutuqlarini 
baholash 
barcha 
o‘quvchilardan emas, balki ushbu qatlam vakillari sifatida tanlab olingan 
o‘quvchilardan ob’ektiv testlarni o‘tkazish orqali amalga oshiriladi. 
Shuningdek, maktab direktorlari, o‘qituvchilar, o‘quvchilar, hattoki ota - 
onalardan so‘rovnomalar o‘tkazilib, ta’lim sifatiga ta’sir etuvchi 
omillarga doir qimmatli ma’lumotlar to‘planadi. 
Hozirgi vaqtda PIRLS ta’rifiga ko‘ra, o‘qish savodxonligi jamiyat 
tomonidan talab qilinadigan va inson tomonidan qadrlanadigan yozma 

446 
til shakllarini tushunish va ulardan foydalanish, shuningdek, matnlardan 
turli shakllarda ma’no hosil qila olish qobiliyati hamdir. 
Tadqiqot doirasida asosiy e’tibor tushunishni namoyon qilishdan 
o‘zlashtirilgan ma’lumotlarni qanday qilib yangi loyihalar va 
vaziyatlarda 
qo‘llay 
olish 
qobiliyatlarini 
namoyon 
qilishga 
qaratilmoqda. 
PIRLS boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining sinf va sinfdan tashqari 
o‘qishini baholashda ikkita keng qamrovli maqsadga, ya’ni “badiiy 
tajriba orttirish”, “axborotni olish va undan foydalanish”ga qaratiladi. 
O‘z navbatida, ushbu maqsadlarning har biri to‘rtta keng tushunish 
jarayonini birlashtiradi. Bular: 
diqqatni jamlash va aniq ko‘rsatilgan ma’lumotlarni topish;
to‘g‘ridan- to‘g‘ri xulosalar chiqarish;

Download 5,02 Mb.