Yer surilishi oqibatida inshootlar, y o ila r bir necha yuz metrga va hatto
kilometrga surib tashlanadi. Katta-katta ekin
maydonlari foydalanishga
butunlay yaroqsiz holga keladi. Butun qishloqlar,
shaharlar vayronaga
aylanadi. Minglab kishilar boshpanasiz qoladi va halokatga uchraydi.
Shuning uchun yer surilishi ofatining vujudga kelish qonuniyatlarini,
ulaming dinamikasini o‘rganish katta ahamiyatga ega.
Chunki yer surilish
hududlarida, qurilidh ishlarini olib borishda,
iqtisodiyot obyektlarini va
insonlar hayotini saqlab qolishda ular muhim omillar hisoblanadi.
Amerikalik mutaxassis F.Jeynsning m aium otlariga ko‘ra AQSHda
yer ko‘chkiIari kuchli yog‘ingarchiliklar va cho'kish
natijasida kuzatilib,
1925-1971-yillar mobaynida 75 mlrd. dollar zarar ko'rilgan. Bu esa yiliga
1,63 mlrd. dollarga to‘g‘ri keladi.
Yer surilishining yuzaga kelishiga quyidagi omillar sabab boiadi:
- tog‘ yonbag‘ri etaklari
tabiiy holatining oqar suvlar, suv omborlari
ta’sirida
buzilishi, hamda rejasiz ohb borilgan qurilish ishlari;
- qiya sathlarda tarqalgan tog‘ jinslarining
xossa va xususiyatlari,
mustahkamlik darajasining o‘zgarishi, sug'orish ishlari, qor-yom gir
suvlari ta’sirida namligining oshishi;
- tog‘ jinslariga yer osti suvlari (gidrodinamik)
va yer ustki suvlari
(gidrostatik) bosimining ta’siri;
- tog‘ jinsining zichligini va mustahkamligining burgilash hamda
kavlash
ishlari natijasida buzilishi;
- tektonik seysmik kuchlar ta’siri .
