• Ota qimmat haydash
  • Muallif: Duayt Li
    		•

    Xususiy mulk va muqobil qiymatlar




    Download 9,85 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet98/130
    Sana14.05.2024
    Hajmi9,85 Mb.
    #232892
    1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   130
    Bog'liq
    Mantiqiy iqtisodiyot Shaxsiy va milliy farovonlikning dolzarb masalalari

    Xususiy mulk va muqobil qiymatlar
    Mulohaza uchun savol: Xususiy mulk huquqi va muqobil qiymat o'rtasida qanday
    iqtisodiy bog'liklik bor?
    Bozorlar xarajatlarni oshkor qilish orqali jamiyat manfaatiga hizmat qiladi,
    davlat esa ushbu xarajatlarni yashirish orqali odatda manfaatdor guruhlarga xizmat
    qiladi. Bu yerda xususiy mulkning muhim roli bilan tanishib chiqib, muqobil qiymatni
    ko'rib chiqaman. Xususiy mulk bozor iqtisodiyoting poydevori hisoblanadi, chunki
    xususiy mulksiz va undan kelib chiqqan ayirboshlashsiz odamlar o'z qarorlarining to'liq
    xarajatlarini hisobga ola olmaydilar.
    O'ta qimmat haydash
    Siz sug'urtasi, texnik xizmat ko'rsatish, benzin va soliq to'lovlari avvaldan
    to'langan Rolls-Roys Silver Shadou mashinasini yutib oldingiz deb tasavvur qiling. Bu
    shtat lotereyasini yutishdek zo'r bo'lmasada, Silver Shadouning joriy bahosi 250 000
    AQSH dollariga teng. Bu yaxshi yangilik. Bu mashinani haydash uchun yetarlicha
    badavlat emasligingiz esa yomon yangilikdir. Sizning bunga javoban birinchi
    e'tirozingiz «Nega uni haydashga mening qurbim yetmaydi?», degan savoldan
    boshlanadi. «Hamma xarajatlar oldindan to'langan.»
    Rost, lekin mashinani haydash sizga o'ta qimmat tuyiladi deb hisoblayman. Rolls-
    Roys sizga qanday qilib kelib qolganidan qat'i nazar, uning haydash qiymati u uchun
    boshqalar to'lashga rozi bo'lgan narxga teng. Mashina xususiy mulkingiz bo'lganligi
    sababli, siz uning xarajatini e'tibordan chetda qoldira olmaysiz. Uning egasi sifatida siz
    uni kimningdir eng yuqori baholagan qiymatiga teng narxda sotishingiz mumkin.
    Demak, siz Rolls-Roysni haydashni uning biror ishqibozi to'lashga rozi bo'lgan 250 ming
    Muallif: Duayt Li

    376
    dollarga sotib olishingiz mumkin bo'lgan narsaning qiymatiga teng yoki yuqori deb
    baholsangizgina, uni haydashni davom etasiz. Ehtimol, Rolls-Roysni sotib yuborasiz;
    haydashga va foydalanishga qulay boshqa bir mashinani 20 ming dollarga sotib olib,
    qolgan 230 ming dollarni esa saqlashingiz yoki boshqa narsalarga sarflashingiz
    mumkin.
    Bu albatta hayoliy bir misoldir, chunki siz Rolls-Roysni yutib olishingiz
    ehtimoldan xoli. Biroq bu haqiqiy va muhim mohiyatni tasvirlaydi — xususiy mulk
    odamlarni o'z qarorlarining muqobil qiymatini (boy berilgan imkoniyatning qiymatini)
    e'tiborga olishga undaydi. Xususiy mulk tufayli ushbu e'tibor bozor faoliyatining
    muhim hususiyatiridir va u resurslar va mahsulotlarni eng yuqori qadrlaganlar tomon
    yo'naltiruvchi bozor hamkorligini izohlaydi.

    Download 9,85 Mb.
    1   ...   94   95   96   97   98   99   100   101   ...   130




    Download 9,85 Mb.
    Pdf ko'rish