kalibrlar
tayyorlashda, aniq birikmalar hosil qilishda hamda priborlarni yig‘ishda,
ko‘prik fermalar qurishda, temir yo‘l relslarni yotqizishda hisobga olinishi kerak.
Metallning issiqlik sig‘im deb, qizdirilganda uning ma’lum miqdordagi issiqlikni
yutish xususiyatiga aytiladi. Issiqlik sig‘imi SI birliklar sistemasida J/kg.K bilan
o‘lchanadi. Turli metallarning issiqlik sig‘imi ularning solishtirma issiqlik sig‘imi
miqdoriga qarab solishtiriladi. Solishtirma issiqlik sig‘imi 1
kg metall haroratini
10
0
C ga ko‘tarish uchun kerak bo‘ladigan, katta kaloriyada ifodalangan issiqlik
miqdoridir (u SI birliklar sistemasida J/kgK) bilan o‘lchanadi.
Metallarning elektr tokini o‘tkazish xususiyati ikkita o‘zaro
qarama-qarshi
xarakteristikalar-elektr o‘tkazuvchanlik va elektr qarshiligi bilan belgilanadi. Elektr
o‘tkazuvchanlik SI birliklar sistemasida
simens (Sm) da, solishtirma elektr
o‘tkazuvchanlik
Sm/m da, shunga o‘xshash
elektr qarshiligi esa Om/m da
o‘lchanadi. Tok o‘tkazuvchi simlar (mis, alyuminiy) yaxshi tok o‘tkazadi.
Kimyoviy jarayonlar natijasida qotishma tarkibining o‘zgarishi kimyoviy xossalarni
ifodalaydi.
Kimyoviy xossalari
. Metallar va qotishmalarning kimyoviy xossalari oksidlanishiga
yoki turli moddalar: havodagi kislorod, kislota hamda ishqor eritmalari va boshqalar
bilan birikishiga qarshi tura olish xususiyatiga qarab xarakterlanadi. Metall boshqa
elementlar bilan qancha oson birikishga kirishsa, u shuncha tez yeyiladi.
Metallarning tashqi agressiv muhit ta’siridan ximiyaviy yemirilishiga
korroziyalanish
deyiladi.
Metallarning korroziyaga, kuyindi hosil bo‘lishiga va
erishiga qarshiligi vaqt birligi ichida sirt birligiga to‘g‘ri keladigan tekshirilayotgan
namuna massasining o‘zgarishi bilan belgilanadi. U yoki bu buyumlarni
tayyorlashda metallarning kimyoviy xossalari albatta hisobga olinadi. Bu ayniqsa,
kimyoviy agressiv muhitlarda ishlatiladigan buyum va detallarga taalluqlidir.
