Namunaning qoldiq uzayishi dastlabki uzunlikning 0,2 protsentiga teng bo’lgan
paytga to’g’ri keluvchi kuchlanish
oquvchanlikning shartli chegarasi
deb ataladi
va
α
0
,
2
bilan belgilanadi:
,
(3.8)
bu yerda:
R
0
,
2
-namunaning qoldiq uzayishi dastlabki uzunligining 0,2
protsentiga teng
bo’lgan paytga to’gri keluvchi nagruzka, Mn xisobida;
F
0
-namuna ko’ndalang kesimining yuzi, m
2
xisobida.
Oquvchanlik chegarasidan so’ng metallning kuchlanishi
uzining eng yuqori
qiymatiga yetadi. Kuchlanishning
ana shu qiymatidagi nagruzka mustaxkamlik
chegarasidagi nagruzka deb ataladi va R
b
bilan belgilanadi (rasmga qarang).
Nagruzka R
b
qiymatiga yetgach namunada bo’yin xosil bo’la
boshlaydi,
buning
natijasida nagruzka pasaya boradi. Nixoyat, nagruzkaning qiymati
R
z
ga tushganda
namuna uziladi. Nagruzkaning ana shu qiymati (
R
z
) namunaning
uzilish paytidagi
nagruzka deb ataladi.
Mustaxkamlik chegarasidagi nagruzkaning nagruzka ta’sir ettirilishidan oldingi
ko’ndalang kesim yuziga nisbati
mustaxkamlik chegarasi
deb ataladi va
ϭ
b
bilan
belgilanadi:
ϭ
b
= R
b
/ F
0
; Mn / m
2
(10
-1
kg/mm
2
),
(3.9)
bu yerda:
R
b
-namunaga ta’sir
etgan eng katta nagruzka, Mn xisobida:
F
0
-namunaning nagruzka ta’sir ettirilishida oldingi ko’ndalang
kesim yuzi, m
2
xisobida.
Binobarin,
R
