Mashinasozlik materiallari 3-Mavzu

bu yerda:
δ-namunaning nisbiy uzayishi, % xisobida;
l
1
-namunaning sinashdan keyingi uzunligi;
l
0
-uning sinashdan oldingi uzunligi. 
Binobarin, % xisobida ifodalangan (l-l
0
)/ l
0
nisbat nisbiy uzayish deb ataladi. 
Namunaning nisbiy torayishi quyidagi formuladan topiladi: 
bu yerda:
φ-namunaning nisbiy torayishi, % xisobida; 
F
0
-namuna ko’ndalang kesimning sinashdan oldingi yuzi; 
F
b
-uning (bo’yinning) sinashdan keyingi yuzi. 
Demak, % xisobida ifodalangan (F
0
-F
b
)/ F
0
nisbat nisbiy torayish deb ataladi.
Materiallarni qattiqligini sinash. 
Materiallarni qattiqligi bu uni yuzasiga 
botirilayotgan qattiq jism - indikatoriga ko‘rsatilayotgan qarshiligidir. Indikator 
sifatida toblangan po‘lat shar yoki konus yoki piramida shaklidagi olmozli uchlik 
qabul qilinadi. Brinell usulida namuna yuzasiga po‘lat shar botirilganda qolgan 
izning yuzasiga qarab; Rokvell usulida namuna yuzasiga olmoz konus yoki po‘lat 
shar botirilganda ular qoldirgan izning chuqurligiga qarab; Vikkers usulida 
olmoz piramida qoldirgan iz yuzasining kattaligiga qarab qattiqlik aniqlanadi 
(3.9-rasm). 
3.9-rasm Qattiqlikni sinash usullari sxemalari: 
a-Brinell usuli usuli bilan; b - 
Rokvell usuli bilan; в - Vikkers usuli bilan

Brinell usuli. 
GOST 9012-59 bo‘yicha namuna yuzasiga toblangan po’lat shar 
botiriladi: shar diametri 10,5 yoki 2,5mm boTadi. Botirilayotgan kuch 5000N dan 
30000N gacha (R). Kuch olingach namuna yuzasida sferik chuqurcha xosil boTadi: 
chuqurcha diametri d; Bu maxsus lupa yordamida o’lchanadi. Brinell usuli 
bo‘yicha qattiqlik quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi; 

Download 1,13 Mb.