|
Mashinasozlik materiallari 3-MavzuBog'liq Engineering materials - lecture 3 00000000000000000000000000000000000000000000000000000000, Qoraxoniylar davlati yoki qisqacha Qoraxoniylar-fayllar.org, Kvant kimyosi 2023elastiklik moduli
deb ataladi.
Diagrammaning kuchlanishlar proporsional o’zgaradigan qismi abssissalar o’qi
bilan a burchak xosil qilganligidan (rasmga qarang):
tga=ϭ/δ
(3.5)
bo’ladi, demak, elastiklik modulini grafik tarzda quyidagicha aniqlash mumkin:
E = tgα
(3.6)
Proporsionallik chegarasiga namunada faqat elastik deformatsiya sodir bo’ladi.
Agar nagruzka olinsa, namuna dastlabki xolatiga qaytadi. Nagruzka R
r
qiymatidan
oshirilsa, namunaning uzayishi bilan kuchlanish orasidagi proporsionallik buzilib,
namudada qoldiq deformatsiya paydo bo’ladi. Namunada ana shunday qoldiq
deformatsiya xosil qiladigan nagruzka elastiklik chegarasi nagruzkasi (R
e
) deb
ataladi. Elastiklik chegarasida qoldiq deformatsiya qiymati juda kichik (namuna
dastlabki uzunligining 0,005 protsentigacha) bo’lganligidan R
e
nagruzka R
r
nagruzkaga juda yaqin turadi(rasmga qarang).
Nagruzkaning qiymati R
e
dan oshirilsa, egri chiziq o’ng tomonga ancha og’ib,
so’ngra deyarli gorizontal vaziyatga keladi, bu xol namunaning cho’zuvchi kuch
ta’sir etmasa xam uzaya borishini ko’rsatadi. Bunda namuna go’yo oqadi, shuning
uchun egri chizikning ana shu gorizontal qismiga tug’ri keladigan nagruzka
oquvchanlik chegarasidagi nagruzka (R
oq
) deb ataladi. Agar namunani
cho’zishda egri chiziqqa gorizontal qism xosil bo’lmasa, namuna dastlabki
uzunligining 0,2 protsentiga teng qoldiq deformatsiya xosil qiladigan nagruzka
oquvchanlik chegarasidagi nagruzka deb qabul qilinadi va R
0
,
2
bilan belgilanadi.
Oquvchanlik chegarasidagi nagruzkaning namuna kundalang kesim yuziga nisbatan
shu namuna oquvchanligining fizik chegarasi deyiladi va α
|
| |
