|
Tayanch tushunchalari: Kesma, burchak, aylana
|
| bet | 8/9 | | Sana | 23.01.2024 | | Hajmi | 9.79 Mb. | | #143603 |
Bog'liq Aylanani teng bo’laklarga bo’lish Laboratoriya ishi 5, ODDIY DIFFERENSIAL TENGLAMALAR UCHUNTayanch tushunchalari: Kesma, burchak, aylana. O’z-o’zini baholash (Charxpalak) uslubi
5-jadvalda keltirilgan lekalo egi chiziqlarining berilgan chizmasi asosida uning nomlarini aniqlang.
5-jadval
№
|
Geometrik yasashlarning chizmasi
|
Geometrik yasashlarning turlari
|
To’g’ri javob
|
Aylanani teng bo’laklarga bo’lish
|
Qiyalik
|
O’ramalar
|
Kesmani teng bo’laklarga bo’lish va parallel to’gri chiziqlar chizish
|
M.m ko’pburchaklik
|
Konusliklar
|
1.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yuqoridagi jadvaldagi «Charxpalak» texnologiyasida Geometrik yasashlarning taviri asosida uning nomlarini aniqlash ko’rsatilgan.
Bu metod yordamida bitta o’quvchini emas, balki guruh-guruhga ajratib ular o’rtasida musobaqa shaklida o’tkazish ham mumkin. Bu metod orqali o’qituvchi, o’quvchi va talabalarga nafaqat nazariy bilim beradi, balki shu bilan birga ularning olgan bilimlarini aniqlashi ham mumkin.
3.Aylanani teng bo’laklarga bo’lish. Muntazam ko’pburchakliklar yasash.
Ko’pgina chizmalarni bajarishda aylanalrni teng bo’laklarga bo’lish yoki muntazam ko’pburchaklar yasashga to’ri keladi. Buning uchun geometriya kursiga murojat qilamiz.
1-masala. R-radiusli aylana 0-markazdan chizilgan bo’lib, uni teng uch bo’lakka boo’lish kerak bo’lsin (P-3)
Yasash: geometriya kursidan ma’lumki, muntazam olti burchakning tomoni a=Rga teng, shunga ko’ra aylanani Rga teng yoy bilan kertib chiqsak o o’zaro teng oltiga bo’linadi va shu nuqtalarni oralatib tutashtirib chiqilsa, muntazam uchburchak µosil bo’ladi. 2-rasm a,b.
19-rasm
2-masala. 0 markazdan chizilgan R – radiusli aylanaga muntazam besh burchak yasash talab qilingan bo’lsin. (P=5).
Yasash: AO kesma 01 nuqtada teng ikkiga bo’linadi. SHundan sqamiz, natijada VD, VE. . . vatarlar µosil qilamiz. Bu esa muntazam besh burchak tomonining kattaligi bo’ladi (20-rasm).
20-rasm
3-masala. Radiusi R va markazi 0 bo’lgan aylanaga ichki muntazam yetti burchak yasalsin: (P-7)
Yasash: 0,1 kesmaning teng ikkiga bo’lib, µosil bo’lgan 3 nuqta orqali gorizontal chizish o’tkazamiz va uni aylana bilan kesishgan nuqtasini 2 bilan belgilaymiz. Shundan soo’ng 2 nuqtani markaz qilib, 2-3 radius bilan yoy chizib aylanada 4 va 5 nuqtalarni µosil qilamiz. Bundagi 2,4 va 1,5 masofalar bajarilishi kerak bo’lgan muntazam yetti burchakning tomoniga teng bo’ladi. (21 -shakl).
21-shakl
Tayanch tushunchalari: ko’pburchaklik, vatar.
Foydalaniladigan interfaol metodlar
Xulosa
Biz kundalik hayotimizda qandaydir bir predmet haqida gapirar ekanmiz, uni hammaga ma’lum, tanish bir predmetga taqqoslaymiz. Masalan, “tarvuz shardek dum-dumaloq” , “yo’l kamalakdek to’ppa-to’g’ri” deymiz va xokazo.
Texnikada hamma detal yoki uning ayrim chiziqlari elementlarini geometrik jismlar (silindr, shar, konus prizma va xokazolar)ga taqqoslash usulidan foydalanamiz.
Tasviriy san’at va muxandislik grafikasi o’qitish nazariyasi va metodikasi bo’yicha ish tajribasida o’quvchilardan so’rash, yozma ishlarni bajarishga bag’ishlangan darslardan tashqari, har bir darsda qo’llanilishi kerak. Qo’yilgan savollarga javob berishni talab qilib, o’qituvchi o’quvchining nutqini albatta kuzatishi, uning gapini hech qachon bo’lmasligi va shu bilan birga juda lo’nda qilib berilgan javoblar bilan qanoatlanib qolmasligi kerak.
YAngi materialni bayon etish ham o’quvchilardan so’rash bilan birga olib borilishi mumkin. Masalan, o’quvchilar bilan birgalikda qandaydir texnik detalni chizish davomida o’qituvchi quyidagi savollarni berishi mumkin: berilgan detal qanday geometrik shakllardan tuzilgan, uning gabarit o’lchamlari qanday, chizmada kesim yoki qirqimlarni bajarish zaruriyati bormi va hokazi? Bundan tashqari, o’quvchilar ko’rsatilgan detal chizmasini chizish bilan u yoki bu darajada bog’liq bo’lgan ba’zi grafik yasashlarni bajarish uchun doskaga chiqarilishi mumkin. Ishlashning bu usulini har jihatdan rag’batlantirish kerak, chunki u darsda o’quchilar diqqtini aktivlashtiradi, chishzma chizishning u yoki bu qoidasini xotirada tezda tiklashga majbur etadi.
Tasviriy san’at va muxandislik grafikasi o’qitish nazariyasi va metodikasi darslarida boshqa fan darslariga qaraganda illyustratsiya metodlari keng ravishda qo’llaniladi.
|
| |
