|
-
MAVZU:Difraksion panjarayordamida yorug‘lik nurining to‘lqin uzunligini aniqlash
|
| bet | 161/197 | | Sana | 01.02.2024 | | Hajmi | 8,06 Mb. | | #149719 |
Bog'liq Fizikadan maruza matni-
MAVZU:Difraksion panjarayordamida yorug‘lik nurining to‘lqin uzunligini aniqlash.
Laboratoriya ishi №
Ishning maqsadi: Difraksion panjara yordamida yorug‘lik nurining to‘lqin uzunligini aniqlash.
Asbob va jihozlar: Yorug‘lik manbayi (lazer), davri aniq bo‘lgan difraksion panjara, o‘lchov chizg‘ichi, taglik.
Yorug‘lik manbayi (lazer)
|
Davri aniq bo‘lgan difraksion panjara
|
O‘lchov chizg‘ichi
|
|
|
|
Dars boshida yorug‘likning to‘lqin tabiati to‘g‘risida tushuncha beriladi. Yorug‘likning to‘lqin tabiatini tajribada kuzatish uchun qurilma yig‘iladi va belgilangan tartibda bajariladi.
Ishning nazariy asosi:
Yorug‘lik nuri to‘lqin tabiatiga ega bo‘lganligi uchun uning elektromagnit to‘lqinlar kabi sinishi, qaytishi, moddalardan o‘tishi, difraksiyasi va interferensiyasini kuzatish mumkin.Yorug‘likning to‘siq yoki tirqishning chekkasidan o‘tganda to‘g‘ri chiziq bo‘ylab tarqalishidan chetga og‘ishi difraksiya deyiladi. Difraksiya – yorug‘lik to‘lqin хossasiga ega ekanligini isbotlovchi hodisadir. Difraksiya hodisasi Gyuygens-Frenel prinsipi yordamida tushuntiriladi. Bu prinsip quyidagicha ta’riflanadi: to‘lqin yetib borgan har qanday nuqta ikkilamchi to‘lqin manbayi bo‘lib hisoblanadi. Bu manbalardan chiqqan yorug‘lik nurlari kelib tushgan har bir nuqtada interferensiya hodisasi kuzatiladi.
Bir хil kenglikdagi va bir-biridan bir хil masofada joylashgan tirqishlar tizimi difraksion panjarani tashkil qiladi. Agar tirqishning eni a, tirqishlar orasidagi masofa esa b bo‘lsa, ularning yig‘indisi - d=a+b difraksion panjara doimiysi deyiladi. Panjaraga yorug‘lik tik tushganda difraksiyalangan yorug‘likning maksimumlar sharti quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
(1)
bunda φ – k tartibdagi maksimum yo‘nalishini ko‘rsatuvchi difraksiya burchagi. λ– panjaraga tik tushayotgan monoxromatik nurning to‘lqin uzunligi. O‘zaro qo‘shilgan to‘lqinlarning yo‘llar farqi yarim to‘lqin uzunligidan juft son marta katta bo‘lganida ekranda oq rangli yo‘llar (interferension markazning maksimumlari) hosil bo‘ladi.
|
| |
