Namlikning bug`lanish jadalligi nam material va atrof-muhit o’rtasidagi issiqlik va modda
almashinish mexanizmiga bog`liq. Bu mexanizm juda murakkab bo’lib, ikki bosqichdan iborat:
a) namlikning material ichida siljishi;
b) material yuzasidan namlikning bug`lanishi.
Namlikning material yuzasidan bug`lanishi.
Bu jarayon asosan bug`ning qattiq material
yuzasidan havoning chegara qatlami orqali diffo’ziya yuli bilan ochtishidan iborat. Materialning
yuzasidan namlikning bug`lanish yo’li bilan havo oqimiga ochtishi tashqi diffo’ziya deb ataladi.
Tashqi diffo’ziya yordamida namlikning taxminan 90% i tarqaladi. Material yuzasidan atrof-
muhitga namlik bug` holatida o’tadi. Tashqi diffo’ziyaning harakatlantiruvchi kuchi material
yuzasidagi va atrof-muhitdagi konsentratsiyasilar yoki parsial bosimlar ayirmasi bilan
ifodalanadi.
Diffo’ziya oqimidan tashqari namlik termodiffo’ziya yo’li bilan ham tarqaladi.
Termodiffo’ziya hodisasi qatlamda haroratlar ayirmasining ta`siri natijasida yo’z beradi.
Konvektiv quritish jarayoni nisbatan past haroratlarda olib borilsa, termodiffo’ziya orqali
tarqalgan namlikning miqdori juda kichik bo’ladi.
Quritish tezligi o’zgarmas bo’lgan birinchi davrda materialning namligi gigroskopik
namlikdan katta bo’ladi, material yuzasidagi bug` esa tochyingan bo’ladi (
P
M
– P
T
).
Bu davrda
namlik materialning yuzasiga uning ichki qismlaridan katta tezlik bilan siljiydi. Material
yuzasidan namlikning berilishi quyidagi tenglama orqali topiladi:
m=
(P
T
–Px ) -----
(30.7)
bu yerda,
—
modda berish (yoki namlik berish) koeffitsiyenti;
P
T
—
material yuzasidagi tochyingan bug`ning parsial bosimi;
Px —
bug`ning havodagi parsial bosimi; V
—
barometrik bosim.
(30.7) tenglamadagi
P
T
–Px
va V kattaliklar Pa yoki mm simob ustuni hisobida
o’lchanadi. Namlik berish koeffitsienti
ning qiymati havoning tezligiga, qurituvchi agentning
material yuzasini aylanib ochtish sharoitiga, materialning shakli va uning o’lchamlariga, quritish
haroratiga va boshqa kattaliklarga bog`liq.
ning son qiymati tegishli kriterial tenglamalar
yordamida aniqlanadi.
