aralashmalarni birlamchi ajratish hamda murakkab aralashmalarni keraksiz qochshimchalardan
tozalash uchun oddiy haydash usulidan foydalaniladi.
Oddiy haydash quyidagi usullarga bo’linadi:
1) fraksiyali haydash;
2) deflegmasiya bilan haydash;
3) suv bug`i bilan haydash.
Fraksiyali haydash.
Suyuqliklarni fraksiyali haydash davriy yoki o’zluksiz usullarda olib
boriladi. Haydash kubidagi suyuqlik asta-sekin bug`latiladi. Hosil bo’lgan bug`lar kondensatorga
yuboriladi. Agar haydash jarayoni davriy ravishda olib borilsa, u holda vaqt ochtishi bilan qoldiq
suyuqlikdagi va distillyatning tarkibidagi engil uchuvchan komponentning miqdori kamaya
boradi. Shu sababli har xil tarkibli distillyatning fraksiyalari ajratib olinadi.
Turli tarkibga ega
bo’lgan mahsulotlarni olishga mo’ljallangan suyuqliklarni ajratish usuli fraksiyali haydash deb
ataladi.
26.2-rasmda fraksiyali haydash uchun davriy ishlaydigan qurilmaning sxemasi
ko’rsatilgan. Dastlabki aralashmaning ma’lum miqdori haydash kubiga solinadi. Haydash
kubining ichiga zmeevik joylashtirilgan bo’lib, u orqali suv bug`i o’tadi. Suyuqlik qaynash
haroratigacha isitiladi. Hosil bo’lgan bug`lar kondensator-sovitkichga yuboriladi. Distillyat
fraksiyalari tegishli idishlarga tushadi. Haydash jarayoni tamom bo’lgandan sochng, qoldiq
suyuqlik haydash kubidan tushirib olinadi. Sochngra sikl takrorlanib, ajralishi lozim bo’lgan
suyuqlik haydash kubiga yana beriladi.Oddiy haydash atmosfera bosimi yoki vakuum ostida olib
borilishi mumkin. Vakuumni qo’llash natijasida issiqlikka chidamsiz aralashmalarni ajratish
imkoni tug`iladi. Vakuum qo’llanilganda eritmalarning qaynash harorati pasayadi, shu sababli
haydash kubini isitishda past haroratli suv bug`laridan foydalanish mumkin.
