|
Mavzu: So’z turkumlarini o’rgatishda axborot texnalogiyalaridan foydalanish
|
| bet | 7/11 | | Sana | 07.02.2024 | | Hajmi | 6,19 Mb. | | #152516 |
Bog'liq Toirova Nafisa Kurs ishiKishilik olmoshlari. Nutqdagi uch shaxs yoki predmetni ko'rsatib, birlik va
ko'plikda qo’llanadi: men, sen, u; biz, siz, ular.
Ko'plikni ko'rsatuvchi biz, siz, ular olmoshlari qo'llanishiga ko‘ra ba’ean
birlik hamda kamtarlik, xurmat, kibrlanish, faxrlanish kabi modal ma’nolami
ifodalaydi. Biz, siz olmoshlariga ba’zan ko'plikni ta’kidlash maqsadida -/o r
qo'shimchasi qo'shiladi. Kishilik olmoshlari hech qachon egaiik qo‘shimchalarini
qabul qilmaydi. Men, sen olmoshlariga qaratqich va tushum kelishigi
qo‘shimchalari qo'shilganda bitta n tushib qoladi: men+ni—meni, men+ning—
mening. U olmoshi jo'nalish, o‘rin-payt, chiqish kelishigi qo'shimchalarini olganda
bitta n orttiriladi: u+ga—unga, u+da—unda, u+dan—undan.
Ko‘rsatish olmoshlari predmet, shaxs, belgi, voqea-hodisa, o'rin yoki
vaqtga nisbatan ko'rsatish, ajratish, ta’kidlash uchun ishlatiladi.
Ko'rsatish olmoshlariga quyidagilar kiradi: bu, shu, и, о lsha, ana u, mana
bu. Poetik nutqda va tarixiy asarlarda ul, bul, shul, о ‘shal olmoshlari
qo'llanilganligini kuzatish mumkin.
Ko'rsatish olmoshlariga qo’shimchalar quyidagi tartibda qo'shiladi:
Olmosh+kelishik: u+ni, shu+ning, o‘sha+ni.
Olmosh+ko'plik: u+lar, bu+lar, o'sha+lar.
Olmosh+ko'plik+kelishik: u+lar+ni.
Olmosh+ko'plik+egalik+kelishik: shu+lar+ing+ni, o'sha+lar+ing+da.
So‘roq olmoshlari predmet, shaxs, belgi, ish-harakatning bajarilish o'mi
haqidagi so'roqni bildiradi.
So'roq olmoshlariga quyidagilar kiradi: kim?, nima?, qanday?, qanaqa?,
necha?, qancha, qachon?, qaerda?. Poetik nutqda ne? na?, nechun?, nechuk?,
qay? shaklida qo'llanishi kuzatiladi.
RAVISH SO‘Z TURKUMI
Ish-harakat nomi bilan bogiiq bo‘lgan holat, payt, sabab, o‘rin, miqdor
kabi ma’nolami bildirib morfologik jihatdan o‘zgarmaydigan mustaqil soczlarga
|
| |
