Soha va raqobat tahlillarini umumlashtirish

Download 6,3 Mb. Pdf ko'rish
bet	42/158
Sana	10.02.2024
Hajmi	6,3 Mb.
	#154089

1 ... 38 39 40 41 42 43 44 45 ... 158

Bog'liq
33740 Strategik boshqaruv

Soha va raqobat tahlillarini umumlashtirish

Bunday umumlashtirish 3.3-jadval yordamida amalga oshiriladi.
SHuni ham qayd qilib o’tish lozimki, tahlil o’ylab o’tirmay qo’llayveradigan
algoritm emas. Dastlabki ma’lumotlardan foydalanish ham, natijalarni talqin qilish
ham ijodiy yondashuvni talab qiladi. Bunday tahlil bir martali jarayon bo’lmay, real
o’zgarishlarni hamda uni qo’llash amaliyotining natijalarini xisobga olgan xolda
davriy takrorlab turishni talab qiladi.

Tajovuzkor kompaniyalarni aniqlash. Raqiblarning maqsadlari va
strategiyalarini turkumlash

Porterning uchinchi kuchi xaridorlarning «savdolashish» imkoniyatidir. U eng
yaxshi sifat yoki xizmat ko’rsatishga bo’lgan talab tufayli narxlarga bosim ko’rsatish
xavfini vujudga keltiradi. Zaif xaridorlar esa, aksincha, narxlarning o’sishiga va
daromadning ortishiga yul qo’yadilar.
Xaridorlar quyidagi hollarda ayniqsa kuchlidirlar
23
:
- yetkazib beruvchi soha bir necha kichik kompaniyalardan tarkib topgan bo’lib,
xaridorlar kam bo’lganda;
- xaridorlar tovarlarni katta miqdorda sotib olganda;
- tarmoq o’z faoliyat turidan kelib chiqqan xolda xaridorlarga kuchli darajada
bog’liq bo’lganda;
- xaridorlar bir necha yetkazib beruvchi tarmoqlar ichidan eng past narx taklif
qilayotgan bittasini tanlash imkoniyatiga ega bo’lganda (bu ushbu tarmoqda narx
raqobatini kuchaytiradi);
- xaridorlar uchun turli kompaniyalardan tovar sotish olishni iqtisodiy jixatdan
yaxlit bitta xarid deb qarash mumkin bo’lganda va xokazo;
Turtinchi raqobat kuchi yetkazib beruvchilarning bosim ko’rsatishidir. Bu bosim
natijasida yetkazib beruvchilar narxlarni ko’tarish bilan taxdid solib, kompaniyalarni
yetkazib berilayotgan mahsulot miqdorini kamaytirishga majbur qiladi va daromadni
pasaytiradi. Bunga muqobil ravishda - zaif yetkazib beruvchilar o’z mahsulotlariga
bo’lgan narxni pasaytirishga va yuqoriroq sifatni talab qilishga imkon beradilar.
Quyidagi xollarda yetkazib beruvchilar tomonidan ko’rsatiladigan bosim ayniqsa
kuchli bo’ladi:
- yetkazib berilayotgan mahsulotning o’rnini bosa oladigan tovarlar kam bo’lib, u
kompaniyaning ishonchli mahsuloti bo’lganda;
- tarmoqdagi kompaniyalar ta’minotchi rorxonalar uchun muxim bo’lmaganda;
-
yetkazib
berilayotgan
mahsulotlarning
sifati
yuqoriligi
tufayli
kompaniyalarning boshqa mahsulotga o’tishi qimmatga tushganda;

24
Strategic Management concepts and cases. Arthur A. Thompson. Jr. A.J Strikland. p.134
52
- yetkazib beruvchilar ilgari tomon vertikal integratsiyalanish xavfidan
foydalanganda;
- sotib oluvchi kompaniyalar orqaga tomon vertikal integratsiyalanish xavfidan
foydalana olmaganda.
Beshinchi raqobatchi kuch tovarning o’rnini bosuvchi mahsulotlarning paydo
bo’lish xavfidir. Tovarning o’rnini tuliq bosa oladigan mahsulotlarning mavjudlgi
jiddiy xavf tug’diradi va kompaniyaning narxlarini xamda daromadlarini cheklab
qo’yadi. Ammo, agar kompaniya mahsulotlarining o’rnini bosa oladigan tovarlar kam
bo’lsa, kompaniya narxlarni oshirishi va qo’shimcha daromad olishi mumkin.
Kompaniyaning strategiyasi bu faktdan foydalana olishi lozim.
Tarmoqdagi raqobat darajasiga ko’ra quyidagilarga bo’lanadi:
1. SHavqatsiz raqobat
2. Intensiv raqobat
3. Meyordagi raqobat
4. Jalb qiluvchi zaif raqobat
Bozorga yangi kirib kelgan orxona yangi ishlab chiqarish quvvatiga ega
bo’lishi , ayrim xollarda kattagina resurslarga ega bo’lishi mumkin. Bunday
Korxonalar bozorda o’z o’rnini topib egallash uchun kurashadi.

Download 6,3 Mb.

1 ... 38 39 40 41 42 43 44 45 ... 158

Download 6,3 Mb.

Pdf ko'rish