206
29 – rasm. Marten pechining sxemasi:
1 –
suyuqlantirilgan metall;
2 – shlak;
3 – pech shipi;
4 –
pechning tubi;
5 –
pechning orqa devoir;
6 – pechning old devori;
7 – shixta kiritildigan darcha;
8 –
gaz regeneratorlari;
9 – havo regeneratorlari;
10 – sirtqi ish sathi;
11,11' – pechga
haydaluvchi havo kiritiladigan va yonish maxsulotlari chiqarib yuboriladigan
kanallar;
12,12' – pechga haydaluvchi gaz kiritiladigan
va yonish mahsulotlari
chiqarib yuboriladigan kanallar;
13 – klapan;
14 – mo‗ri;
15 –
suv bilan sovitib
turiluvchi kislorod furmasi.
Po„latlarni skrap usulda ishlab chiqarish. Bu usuldan domnalari
bo‗lmagan kichik metallurgiya va mashinasozlik zavodlarida foydalaniladi. Bunda
shixtani 55 - 75%
temir - tersak chiqindilar, qolgani qayta ishlanadigan qattiq
(chushka) cho‗yandan iborat bo‗ladi. Jarayonni tezlatish maqsadida pechga ozroq
temir ruda, flyus sifatida ma'lum miqdorda ohaktosh kiritiladi.
207
Jarayon yuqorida ko‗rilgan skrap - rudali usuliga o‗xshash kechadi. Pechni
ishga tushirishdan avval unga temir - tersak chiqindi (skrap) larning yarmi, keyin
esa metall massasining 3 - 5% hisobida ohaktosh, qolgan temir - tersak chiqindilar
va qattik cho‗yan solinadi.
Shixta to‗la suyuqlangach pech gazlaridagi
kislorod hamda metalldagi
erigan FeO ning kislorodi hisobiga Si, P, Mn lar oksidlanadi. SiO
2
, MnO, CaO
oksidlar birikib, natijada shlak hosil bo‗ladi. Vanna
harorati zarur haroratga
ko‗tarilgach S jadal oksidlanib metall gazlardan va nometall qo‗shimchalardan
tozalana boradi. Yuqoridagidek metalldagi FeO dan Fe qaytaruvchilar yordamida
qaytariladi. Kutilgan tarkibli po‗lat pechdan kovshlarga novlari orqali chiqariladi.
