• Etalonning solishtiriluvchanligi
  • Etalonlarning metrologik tasniflanishi
  • Etalon kompleks
  • “Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlash asoslari”




    Download 3,8 Mb.
    Pdf ko'rish
    bet143/230
    Sana08.01.2024
    Hajmi3,8 Mb.
    #132465
    1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   ...   230
    Bog'liq
    portal.guldu.uz-O`quv-uslubiy majmua

    Qaytariluvchanlik 
    deganda 
    birlikni 
    etalon 
    yordamida o‘lchash texnikasining rivojlanishi 
    darajasida eng kichik xatolik bilan nazariy imkoniyatda materiallashtirilishi tushuniladi. 
    Etalonni 
    qaytariluvchanligi 
    uni 
    tayyorlash 
    jarayonida 
    xatoliklarini 
    cheklash 
    bilan, 
    etalonni 
    tayyorlashda yo‘l qo‘yilgan xatoliklarini uni ekspluatasiya jarayonida va tuzatma kiritishda kelib 
    chiqadigan xatoliklarini aniqlash maqsadida uning xususiyatlarini har tomonlama o‘rganish bilan 
    ta‘minlanadi. 
    Etalonning solishtiriluvchanligi deganda - etalonni boshqa o‘lchash vositalari bilan solishtirish 
    jarayonini yuqori aniqlikda ta‘minlash imkoniyati tushuniladi. Bu xususiyat etalonning tuzilishi va 
    ishlashi solishtirish natijalariga hech qanday chetlanish kiritmasligini ta‘kidlaydi. 
    Solishtirish 
    jarayonida 
    etalonning 
    xususiyatlari 
    o‘zgarishlarga bardoshli bo‘lishi kerak va 
    etalonlarni o‘zi u bilan solishtiriladigan o‘lchash vositasining parametrlariga ta‘sir etmasligi kerak. 
    Sanab o‘tilgan talablarni bajarish uchun etalonli qurilmalarda birlikni qayta tiklash, qoida bo‘yicha, 
    har xil davlatlar orasida kelishilgan alohida qattiq reglamentlangan maxsus (spesifik) yo‘l bilan 
    o‘tkaziladi. 
    Etalonlarning metrologik tasniflanishi 
    Etalonlar konstruktiv ishlanishiga va tarkibiga qarab quyidagilarga bo‘linadi. Etalon kompleks
    yakka etalon, guruhli etalon, etalon to‘plami. 


    166 
    Etalon kompleks - fizikaviy kattalik birligi o‘lchamini qayta tiklash, saqlash va uni uzatish uchun 
    mo‘ljallangan o‘lchash vositalarining va yordamchi qurilmalarining majmuidan tarkib topgan 
    etalon. 
    Etalon kompleksiga vaqt etaloni va chastota etaloni misol bo‘ladi. Bu etalonlar seziyli 
    generatorlardan (vaqt va chastota birliklarini qayta tiklash uchun mo‘ljallangan), vodorodli 
    generatorlardan (ularning uzluksiz ishlashida vaqt shkalasini saqlash funksiyasini bajaradigan vaqt 
    va chastota birliklarini saqlash uchun qo‘llaniladigan), kvant-mexanik soatlar guruhidan (vaqt 
    shkalasini saqlash uchun mo‘ljallangan) iborat bo‘ladi. Etalon-kompleks tarkibiga yana chastotani 
    va yalpi kompleksni funksiyasini ta‘minlaydigan vositalarni ichki va tashqi solishtirish uchun 
    mo‘ljallangan apparaturalar kiradi. 

    Download 3,8 Mb.
    1   ...   139   140   141   142   143   144   145   146   ...   230




    Download 3,8 Mb.
    Pdf ko'rish

    Bosh sahifa
    Aloqalar

        Bosh sahifa



    “Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatlash asoslari”

    Download 3,8 Mb.
    Pdf ko'rish