Microsoft Word kompyuter lingvistikasi doc

Download 1.93 Mb. Pdf ko'rish
bet	98/117
Sana	22.02.2023
Hajmi	1.93 Mb.
	#43214

1 ... 94 95 96 97 98 99 100 101 ... 117

Bog'liq
Formal grammatika nazariyasi
G’arb va Sharq munosabatlarida Markaziy Osiyo mintaqasining o’rni., Xalqaro munosabatlarda geosiyosiy omillar va nazariyalar, Yevroosiyoning dunyo miqyosidagi o’rni, Atom va uning planetar modeli, 13-Delphida massivlar bilan ishlash algoritmlarga doir misollar, 6ab9bf0ac2cded7d354dc5779178fbaf Bank risklari, Bo`lim boshlig`il, ZAMONAVIY IQTISODIY O\'SISH MODELLARI , 5 Hududlar kesimida qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarishning o‘sish sur’atlari-Темпы роста производства продукции, Mavzu Temperaturani o’lchash Reja, 10- mavzu. Korrupsiyaga qarshi kurash mexanizmlari, 1-Mavzu Korrupsiya tushunchasi va korrupsiyaga qarshi kurashish, Mavzu Raqamli texnika negiz elementlarini tadqiq etish Ishdan fayllar, Laboratoriya ishi №1 2 Mavzu Ikkilik sonlarni kompyuterda ifodala

“Algol”
DIANA

Algoritmik tillar programmalashtirishga asoslangan sun’iy tillar bo’lib,
undagi matnlar xuddi tabiiy tildagidek aniq interpretatorga – insonga yoki
avtomatik qurilmaga yo’nalgan bo’lishi lozim, toki u axborotni qabul qilsin va
tushunsin. Agar bu jarayon (qabul qilish va tushunish) amalga oshmasa, u holda
algoritmik tillar va kompyuter orasida vositachi sifatida translyator-dasturlar
(yoki kompilyatorlar)dan foydalaniladi. Algoritmik tillar asosan imperativ
xarakterga ega bo’ladi, ya’ni asosan buyruqlar tizimiga tayanadi (begin - boshla,
end – tugalla kabi). Dastlabki shunday til 1958 yilda Parijda yaratilgan va
“Algol” deb atalgan (Uning to’liq nomi inglizcha – “Algorithmic language”).
Hozir jahonda 500 dan ortiq algoritmik tillar mavjud.
Analiz (tabiiy tilning kompyuterda morfologik, sintaktik va semantik tahlil
yordamida tushunilishi) va sintez (kompyuterda matnning grammatik
shakllantirilishi va generatsiyasi (hosil qilinishi) – kompyuter lingvistikasining
tayanch tushunchalari. Morfologik analiz morfemalarga ajratish hamda grammatik
ma’lumotlar tahlilini o’z ichiga oladi. Morfologik sintez esa matnga avtomatik
ishlov berish jarayonida yoki uning so’nggi bosqichida (natijalarni inson hukmiga

137
havola qilishda) so’zlarning turli shakllarini chiqarish, analiz natijalarini
umumlashtirishdan iborat. Morfologik analiz va sintez jarayoni kompyuterda
kodlash-dekodlash tamoyili asosida ishlaydi. Morfologik analizning mantiqiy
davomi sintaktik analiz hisoblanadi. Sintaktik analiz morfologik analiz ustiga
quriladi, bunda gap strukturasi turli formal modellar asosida tahlil etiladi.

Avtomatik tarjima (mashina tarjimasi) – bir tildagi matnni ikkinchi bir
tilga EHM (kompyuter) vositasida, tez vaqt ichida tarjima qilish tizimi. Mashina
tarjimasi bo’yicha birinchi xalqaro konferensiya 1952 yilda Massachusets
texnologiya institutida o’tkazildi. 1954-yilda AQShdagi Jorjtaun Universitetida
dunyoda birinchi marta avtomatik tarjima tajribadan o’tkazildi. U GAT tizimi
(inglizcha “Georgetown Automatic Translation” birikmasining qisqartmasi) deb
ataladi. Bu tajribalar IBM-701 kompyuterida o’tkazildi. Bu tajribaning bazasi
algoritmlardan iborat bo’lib, 50000 ta so’z (60 ta gap)ni rus tilidan ingliz tiliga
tarjima qildi.
SYSTRAN avtomatik tarjima tizimi yordamida bir yilda 2,5 mln. sahifa
matn ingliz tilidan nemis, fransuz, ispan, yunon, italyan tillariga hamda fransuz
tilidan ingliz, ispan, italyan tillariga tarjima qilinadi. DIANA avtomatik tarjima
tizimi 10 million ta so’z bazasiga asoslanib dunyoning 6 ta yirik tilida avtomatik
tarjimani ta’minlaydi. 40 mln.ta so’z xotira kuchiga ega YEUROTRA sitemasi
barcha Yevropa tillari bo’yicha avtomatik tarjimani amalga oshira oladi.
SOKRAT sistemasi ham 40 mln. ta so’z xotira kuchiga ega bo’lib, dunyodagi 40
ta tilda avtomatik tarjimani amalga oshiradi.
Internet tizimining rivojlanishi natijasida avtomatik tarjima global
tarmoqda ham tashkil etildi, ya’ni hozirgi kunda online-tarjima tizimi ham faol
yo’lga qo’yilgan.

Download 1.93 Mb.

1 ... 94 95 96 97 98 99 100 101 ... 117

Download 1.93 Mb.

Pdf ko'rish