82
sabatlar, fuqarolarning huquqlari va qonuniy manfaatlari
hisoblanadi.
Jinoyat obyektiv tomondan quyidagi uch muqarrar
belgidan iborat:
Î
shaxsning o‘z mansab vakolatidan foydalanishi
ko‘rinishidagi qilmish;
Î
fuqarolarning huquqlari yoki qonun bilan
qo‘riq
lanadigan manfaatlariga yoxud davlat
yoki jamoat manfaatlariga ko‘p miqdorda zarar
yoxud jiddiy zarar yetkazish shaklidagi jinoiy
oqibatlar;
Î
qilmish hamda kelib chiqqan jinoiy oqibatlar
o‘rtasida sababiy bog‘lanishning mavjudligi.
Mansabdor shaxsning o‘z mansab vakolatidan foy-
dalanishi ikki shaklda:
Î
hokimiyat vakolatini;
Î
mansab vakolatini suiiste’mol qilish shakllarida
namoyon bo‘ladi.
Hokimiyat yoki mansab vakolatini suiiste’mol
qilish ning subyektiv tomoni qasddan
sodir etilishi bilan
tavsiflanadi.
Jinoyat motivlari qilmishning huquqiy baholanishi-
ga va jinoiy javobgarlikka o‘z ta’sirini ko‘rsatmaydi.
Hokimiyatni
yoki man-
sab vakolatini
suiiste’mol qi-
lish, ya’ni davlat
organi, davlat
ishtirokidagi
tashkilot yoki
fuqarolarning
o‘zini o‘zi bosh-
qarish organi
mansabdor
shaxsining o‘z
man sab vakolat-
laridan
qasddan
foydalanishi
fuqarolarning
huquqlariga
yoki qonun bilan
qo‘riqlanadigan
manfaatlariga
yoxud davlat
yoki jamoat
manfaatlariga
ziyon yetkazi-
lishdir.
Mansabdor shaxsning mansab mavqeyidan kelib
chiqqan va bu shaxs egallagan lavozimi vakolatiga
berilgan huquq va majburiyatlarni
amalga oshirish
bilan bog‘liq, biroq o‘z mazmuni bo‘yicha tegishli or-
ganning faoliyat olib borishidan ko‘zlangan maqsad va
vazifalarga zid keluvchi harakatlari mansab vakolatini
suiiste’mol qilish deb tavsiflanadi.
83
Obyektiv tomondan pora olish, ya’ni davlat organi,
davlat ishtirokidagi tashkilot yoki fuqarolarning o‘zini
o‘zi boshqarish organi mansabdor shaxsining o‘z xizmat
mavqeyidan foydalangan holda sodir
etishi lozim yoki
mumkin bo‘lgan muayyan harakatni pora berayotgan
shaxsning manfaatlarini ko‘zlab bajarishi yoki bajar-
masligi evaziga shaxsan o‘zi yoki vositachi orqali qo-
nunga xilof ekanligini bila turib, moddiy qimmatliklar
olishi yoxud mulkiy manfaatdor bo‘lishida ifodalanadi.
Jinoyat to‘g‘ri qasd bilan sodir etiladi. Korrupsiya –
hokimiyat va boshqaruv asoslarini yemiradigan, uning
aholi oldidagi obro‘siga
putur yetkazadigan, fuqarolar-
ning qonuniy huquq va manfaatlariga daxl qiladigan
xavfli jinoiy hodisaning nisbatan ko‘p tarqalgan va o‘zi-
ga xos hodisasi hisoblanadi.
Jinoyat obyekti – davlat hokimiyati va boshqaruv
organlari faoliyatining o‘rnatilgan tartibi.
Qonun sharhlanayotgan jinoyat predmetini man-
sabdor shaxsning o‘z xizmat mavqeyidan foydalangan
holda sodir etishi lozim yoki mumkin bo‘lgan muayyan
Mansabdor shaxs-
ning o‘z mansab
mavqeyidan
fuqarolar, jamiyat
va davlat man-
faatlariga
qarshi
qasddan foydala-
nishi hokimi-
yat vakolatini
suiiste’mol qilish
deb ataladi.
Pora faqat no-
haqlig-u zolimlar-
ga
yordam beruv-
chidir.
