sathlari parageliy va ortogeliy sathlaming
turli energetik qiymatlarga
tegishli b oigan sathlariga ajraladi: parageliy sathlarga
E n
+
E m
+
К
+
A
sath o ‘ rinli; ortogeliyga esa
E„ + Em + К A
sath tegishlidir (22-rasm).
E]+Ez +f\+A
i
\ е , '& к -А \
22-rasm. Geliy atomining almashuv ajralish sxemasi.
9.3. M olekulalarning tuzilishi
Barcha kimyoviy xususiyatlarni o ‘zida
mujassamlashtirgan bir
jinsli moddaning eng kichik zarrachasi molekula deb ataladi.
Molekulalar bir xil yoki turli xil elementlaming atomlaridan tashkil
topgan boiadi. Masalan,
vodorod
( H 2),
kislorod (
O
2
) molekulalari bir
xil atomlardan tuzilgan molekulalar tarkibiga kirsa,
osh tuzi molekulasi
(.
N a C l)
esa har xil atomlardan tashkil topgan molekulaga misol boiadi.
Shuni ta’kidlash lozimki, molekula barqaror, turg‘un
tuzilishga ega
boigan sistema hisoblanadi. Bu esa o ‘ z navbatida molekulani tashkil
etuvchi
atomlararo
ta’ sirlashuvchi
kuchlar
bilan
bevosita
bogianganligidan dalolat beradi. Keling
bu bogianishning mohiyati
bilan tanishib chiqaylik.
Tajribadan maium boidiki, molekulalarning barqarorligi, atomlar
o ‘rtasida vujudga keladigan kimyoviy bogianish kuchlar ta’ siri ostida
amalga oshiriladi. Tabiatda ikki xil
kimyoviy kuchlar mavjudligi
aniqlandi: ionli bogianish kuchlari va kovalent bogianish kuchlari.
279
Ionli b og‘ lanish kuchlari qarama-qarshi elektr zaryadlar orasidagi
bir-biriga tortishuv kuchlaridan farq qilmaydi. Masalan,
