|
N a C l
molekulasida atomlaming bog‘ lanishi
Na+
Pdf ko'rish
|
| bet | 188/240 | | Sana | 08.01.2024 | | Hajmi | 9,41 Mb. | | #132633 |
N a C l
molekulasida atomlaming bog‘ lanishi
Na+
ioni bilan СГ ioni o ‘ rtasida
elektrostatik tortishish kuchi asosida vujudga keladi. Kulon qonuniga
asosan, qarama-qarshi zaryadli ionlar o ‘zaro tortishadi va Kulon kuchi
ta’ sirida ionlar bir-biriga yaqinlashishadi. Ammo, kichik masofalarda
ulaming yaqinlashuviga to‘ sqinlik qiladigan itarishuv kuchlari paydo
boiadi. Natijada masofaning biror qiymatida bu ikki kuchlar
tenglashadi, ya’ ni metal
(N a )
va galloid
(C l )
atomlardan tashkil topgan
turg‘un sistema, molekula, vujudga keladi.
Bayon etilgan ionli b og‘ lanish yordamida barcha molekulalarning
tuzilishini tushuntirish mumkin emas. Masalan, bu b og‘lanish ikkita
neytral
H
vodorod atomidan
H 2
vodorod molekulasining qanday tashkil
etilganini tushuntirib bera olmadi. Bunday molekulalarning tuzilishini
va ulaming barqarorligini ikkinchi tur bog‘ lanish - ko valent bog'lanish
kuchlari orqali tushuntirish mumkin. Kovalent b og‘ lanishlami klassik
fizika nuqtayi nazardan tushuntirib bo‘ lmaydi, bu b og‘ lanishni faqat
o ‘zaro ta’ siming kvant mexanik xususiyatlari orqali ifodalash mumkin.
Uning mohiyatini vodorod molekulasi misolida muhokama qilaylik.
A vvaio bir-biridan uzoqda joylashgan o ‘ zaro ta’ sirlashmaydigan ikkita
vodorod atomi berilgan bo‘lsin. Yadro maydonida joylashgan elektron
muayyan energiyaga ega bo‘ lib aniq bir kvant holatida joylashgan
b o‘lsin. Ikkala atomni bir-biri bilan yaqinlashtirsak, ulaming elektron
bulutlari tutasha boshlaydi va natijada o ‘ zaro ta’ sir kuchlari paydo
bo‘ ladi. Atomlar bir-biriga yaqinlashganda 23-rasmdagi birinchi
atomning elektronini ikkinchi atom yadrosi atrofida qayd qilish
ehtimolligi noldan
farqli bo‘ ladi,
shuningdek
ikkinchi atomni
elektronini birinchi atom yadrosi atrofida ham qayd qilish mumkin.
Ikkala atomning yadrolari orasida itarishuv kuchlari paydo bo‘ ladi,
shuning uchun ular orasidagi masofa kamayishi bilan yadrolar
o ‘ rtasidagi o ‘ zaro ta’ sir energiya orta boshlaydi. Atomlar orasidagi
masofa yanada kamayishi bilan ulaming elektron bulutlari shunchalik
tutashib ketaveradi, bu holda qaysi elektron birinchi atomga tegishli,
qaysi biri ikkinchisiga tegishli degan so‘zlar o ‘ z ma’ nosini y o ‘ qotadi.
Bunda kvant mexanikasidagi zarrachalami ayrian o ‘ xshashlik prinsipi,
ya’ni zarrachalaming bir-biridan farq qilib bo'lmaslik prinsipini hisobga
olish lozim.
280
|
| |
